Trong hành trình khám phá dấu tích văn hóa cổ tại vùng đồng bằng sông Cửu Long, tượng Thần Vishnu phát hiện tại xã Trung Thành Đông, huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long được xem là một trong những hiện vật khảo cổ học tiêu biểu và quý giá nhất của nền văn hóa Óc Eo rực rỡ. Với niên đại được xác định vào khoảng thế kỷ VI–VII, bức tượng không chỉ mang giá trị về mặt nghệ thuật, mà còn là chứng tích cho quá trình giao thoa văn hóa – tôn giáo sâu rộng giữa Ấn Độ và cư dân bản địa vùng Nam Bộ cổ đại.
Tượng thần Vishnu Vũng Liêm phát lộ khi đơn vị thi công đào móng cụm hoạt động văn hóa xã Trung Ngãi, huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long vào ngày 12/7/2002. Tượng cổ khi phát lộ ở tư thế đứng.
Tượng được tạc bằng đá sa thạch nguyên khối, cao khoảng 80cm, trong tư thế đứng uy nghiêm, mang đầy đủ các đặc điểm điển hình của Thần Vishnu – vị thần bảo hộ và gìn giữ vũ trụ trong Ấn Độ giáo. Bức tượng có bốn tay, mỗi tay cầm một pháp khí tượng trưng cho quyền năng thần thánh, như: bánh xe (chakra), vỏ ốc (shankha), chùy (gada), và hoa sen (padma). Đầu đội mũ hình trụ cao, thân người được trang trí bằng nhiều vòng trang sức tinh xảo, cùng các chi tiết chạm trổ tỉ mỉ trên y phục.
Phong cách điêu khắc của tượng mang dấu ấn đậm nét Ấn Độ hóa, thể hiện rõ sự ảnh hưởng từ nghệ thuật tôn giáo Hindu giáo trong giai đoạn giao thương giữa Ấn Độ và Đông Nam Á. Tuy nhiên, bên cạnh yếu tố ngoại lai, tượng Vishnu Vũng Liêm cũng thể hiện tính bản địa hóa cao qua cách tạo hình khuôn mặt, thần thái hiền hòa, và kỹ thuật chạm khắc phù hợp với thẩm mỹ của cư dân Nam Bộ cổ đại. Điều đó cho thấy nghệ thuật Óc Eo không chỉ tiếp thu văn hóa bên ngoài mà còn biết chuyển hóa, sáng tạo để làm giàu bản sắc riêng.
Tượng thần Vishnu là một minh chứng quý giá cho sự tồn tại và phát triển của tín ngưỡng Ấn Độ giáo tại vùng đất Vĩnh Long ngày nay, phản ánh vai trò trung tâm giao lưu tôn giáo – văn hóa – thương mại của vùng sông nước Nam Bộ trong thời kỳ sơ kỳ lịch sử. Đồng thời, kỹ thuật điêu khắc tượng cũng cho thấy trình độ phát triển vượt bậc của nghệ nhân thời Óc Eo, với khả năng tạo hình hài hòa, cân đối và tinh xảo.
Hiện nay, tượng được bảo quản và trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Vĩnh Long, là một trong những hiện vật tiêu biểu trong bộ sưu tập khảo cổ Óc Eo. Tỉnh Vĩnh Long mới đã xác định đây là một biểu tượng văn hóa đặc sắc, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh địa phương giàu chiều sâu văn hóa và lịch sử, phục vụ cho công tác giáo dục di sản, nghiên cứu học thuật và phát triển du lịch văn hóa.
Trong bức tranh đa sắc của di sản Vĩnh Long mới – nơi hội tụ tinh hoa từ ba vùng đất Vĩnh Long, Bến Tre và Trà Vinh – tượng thần Vishnu Vũng Liêm là một minh chứng sống động cho sự phát triển rực rỡ của văn hóa cổ đại trên vùng đất phù sa và là niềm tự hào của cộng đồng cư dân nơi đây.
