Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ

Giới thiệu chung

Lễ thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ là một di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của người Việt đối với các vị vua Hùng, những người có công dựng nước. Tín ngưỡng này được thực hành rộng rãi trong cộng đồng người Việt, đặc biệt là tại Phú Thọ, nơi có Khu di tích lịch sử Đền Hùng, và được UNESCO công nhận vào năm 2012. 

Nguồn gốc và ý nghĩa lịch sử

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương bắt nguồn từ thời đại các Vua Hùng với niềm tin cả dân tộc có cùng chung giống nòi “con Rồng cháu Tiên”, cùng chung một nguồn cội (Tổ); đồng thời thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, tinh thần đại đoàn kết dân tộc và gắn kết cộng đồng.

Theo truyền thuyết, Lạc Long Quân – con trai của Kinh Dương Vương Lộc Tục lấy nàng Âu Cơ – con gái Vua Đế Lai rồi sinh ra một bọc trăm trứng, nở thành trăm người con trai. Sau đó, năm mươi người con theo mẹ lên núi, năm mươi người theo cha xuống biển lập nghiệp. Người con cả theo mẹ lên vùng đất Phong Châu (nay là Phú Thọ) lập ra nước Văn Lang và được tôn làm Vua Hùng. Văn Lang là nhà nước đầu tiên trong lịch sử của người Việt, được cai trị bởi 18 đời vua. Các Vua Hùng đã dạy dân trồng lúa nước và chọn núi Nghĩa Lĩnh, ngọn núi cao nhất vùng để thực hiện những nghi lễ theo tín ngưỡng của cư dân nông nghiệp như thờ thần lúa, thần mặt trời để cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, vạn vật sinh sôi, nảy nở. Để ghi nhớ công lao to lớn của các Vua Hùng, nhân dân đã lập đền thờ tưởng niệm (khu di tích lịch sử đền Hùng) mà trung tâm là núi Nghĩa Lĩnh và lấy ngày 10 tháng 3 âm lịch hàng năm là ngày giỗ Tổ. Từ trung tâm thờ tự đầu tiên này, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương dần lan tỏa, có sức sống lâu bền từ đời này qua đời khác, từ đồng bằng lên miền núi, từ Bắc vào Nam, từ trong nước ra nước ngoài. Đất nước có lúc thịnh lúc suy, có lúc bị giặc ngoại xâm thống trị nhưng Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương vẫn được các thế hệ duy trì đến tận ngày nay và còn mãi đến muôn đời sau.

Không gian thờ cúng Hùng Vương tại Phú Thọ

Không gian thờ cúng Hùng Vương diễn ra tại Phú Thọ, đặc biệt là tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng, là nơi linh thiêng, nơi diễn ra các nghi lễ quan trọng trong tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương của người Việt. Đây là trung tâm thực hành tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, nơi thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đến các vị vua Hùng đã có công dựng nước và giáo dục truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” cho các thế hệ. 

Ngoài Đền Hùng, Phú Thọ còn có nhiều di tích, đền thờ khác liên quan đến thời đại Hùng Vương, tạo thành một mạng lưới không gian thờ cúng rộng khắp trong tỉnh. Không gian này bao gồm các làng xã thuộc các huyện như Cẩm Khê, Lâm Thao, Đoan Hùng, Hạ Hòa, Phù Ninh, nơi có các di tích thờ cúng Hùng Vương và các hoạt động tín ngưỡng liên quan được thực hành thường xuyên. 

 

 

 

Giỗ Tổ Hùng Vương: Lễ rước kiệu về Đền Hùng của các xã, phường vùng ven di tích

Giá trị văn hóa – tinh thần và cộng đồng

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương mang đậm bản sắc dân tộc, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” – truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam. Đây không chỉ là sinh hoạt tâm linh mà còn là dịp để người dân cả nước cùng hướng về cội nguồn, tạo nên sức mạnh đoàn kết cộng đồng.

Hằng năm, lễ hội Đền Hùng thu hút hàng triệu lượt người hành hương, góp phần gìn giữ, lan tỏa tinh thần tự hào dân tộc, khơi dậy ý thức bảo tồn di sản văn hóa. Từ khi được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, tín ngưỡng này đã trở thành niềm tự hào của Việt Nam trên trường quốc tế, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam giàu truyền thống, hiếu nghĩa, đoàn kết và yêu hòa bình.

Lễ hội Đền Hùng thu hút hàng triệu lượt người hành hương

Bảo tồn và phát huy giá trị di sản

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là tài sản tinh thần quý giá của dân tộc, vì vậy công tác bảo tồn luôn được chú trọng. Tỉnh Phú Thọ đã đầu tư trùng tu hệ thống đền, miếu, lăng Hùng Vương, giữ gìn không gian thiêng liêng tại Khu di tích Đền Hùng. Các nghi lễ truyền thống như dâng hương, rước kiệu, hát Xoan, hát Ghẹo… được khôi phục và duy trì thường xuyên.

Song song với bảo tồn, tỉnh đẩy mạnh việc phát huy giá trị di sản bằng cách gắn kết với phát triển du lịch văn hóa – tâm linh. Lễ hội Đền Hùng hàng năm thu hút đông đảo du khách, góp phần quảng bá hình ảnh Phú Thọ và bản sắc dân tộc Việt Nam.

Các hoạt động giáo dục truyền thống cũng được tổ chức trong cộng đồng và trường học, nhằm bồi đắp lòng tự hào và ý thức giữ gìn di sản cho thế hệ trẻ.

Kết luận 

Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương là biểu tượng thiêng liêng, gắn liền với cội nguồn dân tộc Việt Nam, mang đậm giá trị văn hóa, lịch sử và tinh thần đoàn kết cộng đồng. Việc UNESCO công nhận di sản này đã khẳng định ý nghĩa trường tồn của nó trong kho tàng văn hóa nhân loại.

Về với Đất Tổ Phú Thọ hôm nay, du khách không chỉ được chiêm bái không gian thờ tự linh thiêng mà còn có cơ hội trải nghiệm nét đẹp lễ hội truyền thống, hiểu thêm về đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của người Việt. Đây là điểm đến giàu bản sắc, hứa hẹn mang lại nhiều cảm xúc và giá trị cho mỗi hành trình khám phá.