Nghệ thuật tạo hoa văn trên trang phục người Mông hoa tại Sơn La – Vẻ đẹp từ đôi tay và chiều sâu văn hóa
Tại vùng cao Sơn La – nơi hội tụ vẻ đẹp của núi rừng Tây Bắc và bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số, nghệ thuật tạo hoa văn trên trang phục của người Mông hoa không chỉ là biểu hiện thẩm mỹ mà còn là di sản văn hóa phi vật thể, kết tinh từ bàn tay khéo léo và tâm hồn của người phụ nữ Mông bao đời nay.
Vẻ đẹp của sắc màu và ký ức
Trang phục truyền thống của phụ nữ Mông hoa nổi bật bởi màu sắc rực rỡ và hoa văn hình học độc đáo, được tạo nên qua nhiều công đoạn công phu như: thêu tay, vẽ sáp ong, nhuộm chàm, in hoa văn, ghép vải và đính bạc. Mỗi bộ váy áo như một “cuốn sử thi” được dệt bằng chỉ và kim, phản ánh quan niệm thẩm mỹ, tâm linh và cả những câu chuyện dân gian truyền đời.
Màu chàm đen làm nền cho những đường thêu đỏ, vàng, xanh rực rỡ, kết hợp với họa tiết tượng trưng cho núi rừng, sông suối, hoa lá… tạo nên tổng thể hài hòa, cân đối. Đặc biệt, nghệ thuật batik (vẽ sáp ong) là kỹ thuật tiêu biểu, đòi hỏi sự tỉ mỉ, sáng tạo và niềm đam mê sâu sắc với văn hóa truyền thống.
Phụ nữ dân tộc Mông ở xã Mường Chiêng, tỉnh Sơn La tạo hoa văn lên vải bằng sáp ong
Từ trang phục đến di sản văn hóa
Không chỉ là trang phục hàng ngày hay trong lễ hội, bộ váy áo Mông hoa còn là biểu tượng của bản sắc cá nhân và cộng đồng. Mỗi hoa văn không chỉ thể hiện tay nghề của người phụ nữ mà còn là “ngôn ngữ không lời” kể về địa phương, dòng họ, tuổi tác, thậm chí tình trạng hôn nhân. Đặc biệt, trong các dịp như Tết cổ truyền, lễ hội Gầu Tào, lễ cưới, lễ trưởng thành, người Mông hoa luôn diện bộ trang phục đẹp nhất như một cách thể hiện niềm tự hào dân tộc.
Năm 2019, nghệ thuật tạo hoa văn trên trang phục của người Mông hoa tại Mộc Châu, Sơn La đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định giá trị văn hóa và nghệ thuật đặc sắc của đồng bào nơi đây.
Giữ hồn di sản giữa vùng đất mới
Dù địa giới hành chính đã có nhiều thay đổi thì bản sắc văn hóa của người Mông hoa vẫn được truyền giữ và lan tỏa. Tại thị xã Mộc Châu, các lớp truyền nghề thêu, dệt, kỹ thuật batik vẫn được duy trì ở các bản làng như Phiêng Luông, Pa Khen, Hua Păng… tạo cơ hội cho thế hệ trẻ nối tiếp nghề truyền thống.
Sự gắn bó bền chặt giữa con người và di sản đã và đang làm nên thương hiệu văn hóa cho vùng đất Mộc Châu – Sơn La, thu hút du khách trong và ngoài nước đến khám phá, trải nghiệm, và tôn vinh nét đẹp truyền thống của cộng đồng người Mông hoa nói riêng và văn hóa Sơn La nói chung.
Mua bán trang phục dự hội của người Mông
