Địa chỉ: Chợ Hạ Long 1, Chợ Hạ Long 2
Giá: 250.000 – 500.000 VNĐ/kg
Giờ mở cửa- đóng cửa: 8:00 đến 17:00 Ẩm thực Quảng Ninh vốn nổi tiếng phong phú, nhưng giữa vô số loại hải sản, ngán vẫn là cái tên đặc biệt và hiếm gặp. Không phổ biến như hàu hay tu hài, không rầm rộ như chả mực, ngán được xem như “món quà bí mật” mà chỉ những ai thực sự mê ẩm thực biển mới biết tìm và thưởng thức.
1. Ngán là gì?
- Tên khoa học: Arcopagia crassa.
- Nhóm: Nhuyễn thể hai mảnh vỏ, họ hàng với nghêu và sò.
- Hình dáng: Vỏ tròn dẹt, màu nâu sẫm hoặc đen, bên ngoài hơi nhám. Đường kính trung bình 5–7 cm, có con lớn tới 10 cm.
- Tập tính: Sống vùi sâu 20–30 cm dưới cát bãi triều, gần cửa sông hoặc ven bờ biển có thủy triều lên xuống mạnh.
- Tên “ngán”: Có nhiều giả thuyết – một là vì khi đào bắt rất mất công, ai cũng “ngán”; hai là vì mùi đặc trưng; nhưng dân vùng biển lại bảo “ăn một lần là mê, chẳng bao giờ ngán”.
2. Mùa vụ và vùng phân bố
- Vùng nhiều ngán nhất: Quảng Yên, Hạ Long, Cẩm Phả.
- Mùa chính: Tháng 10 – tháng 3 năm sau (lúc này thịt dày, béo, ngọt nhất).
- Mùa phụ: Vẫn có quanh năm, nhưng hương vị không đậm bằng.
3. Cách khai thác
- Dụng cụ: Cào tay, cào sắt, hoặc dùng cuốc nhỏ.
- Thời điểm: Khi thủy triều rút xuống, lộ bãi cát rộng.
- Kinh nghiệm: Người đi bắt ngán thường quan sát các lỗ nhỏ trên cát, dùng tay moi và cào sâu xuống.
4. Hương vị & đặc trưng
- Thịt ngán: Màu trắng ngà, thớ thịt săn chắc nhưng mềm, vị ngọt thanh, hơi béo và mằn mặn.
- Nước ngán: Trong vắt, đậm đà vị biển, giàu khoáng chất – được ví như “nước cốt hải sản”.
- Mùi thơm: Không tanh như một số loại nghêu sò khác, khi chế biến tỏa mùi hấp dẫn.
Ngán ở Quảng Ninh được cho là ngon và ngọt hơn bất cứ vùng biển nào khác.
5. Các món ngon từ ngán
- Ngán nướng mỡ hành – Thịt giòn ngọt, mỡ hành béo thơm, ăn nóng là ngon nhất.
- Ngán hấp bia – Giữ nguyên vị biển, thêm hương thơm của bia, sả, gừng.
- Cháo ngán – Món bổ dưỡng, dùng nước ngán làm nước dùng, thịt băm nhỏ, rắc hành răm.
- Bún ngán – Nước dùng từ ngán hòa cùng bún sợi nhỏ, ăn kèm rau sống.
- Ngán xào miến – Miến dai dai, thịt ngán thơm, thêm nấm, mộc nhĩ.
- Rượu ngán – Thịt và nước ngán ngâm rượu gạo, màu hồng nhạt, vị ngọt hậu.
6. Giá trị dinh dưỡng
- Giàu protein, ít chất béo xấu.
- Nhiều khoáng chất: kẽm, canxi, magie.
- Có tác dụng bồi bổ sức khỏe, tăng cường đề kháng, dân gian tin rằng tốt cho sinh lực nam giới.
7. Giá bán & địa chỉ mua
- Ngán tươi: 250.000 – 400.000 VNĐ/kg.
- Rượu ngán: 300.000 – 500.000 VNĐ/lít.
- Mua ở đâu: Chợ Hạ Long 1, chợ Hạ Long 2, chợ Quảng Yên; nhà hàng hải sản Hồng Hạnh, Phương Nam, Làng Chài Hạ Long.
8. Cách chọn ngán ngon
- Vỏ khít chặt, không hở miệng.
- Cầm nặng tay, lắc không nghe tiếng nước.
- Ngửi thấy mùi biển tươi, không hôi.
9. Kinh nghiệm ăn ngán an toàn
- Chỉ ăn ngán tươi mới bắt hoặc bảo quản lạnh đúng cách.
- Chế biến bởi người có kinh nghiệm để loại bỏ cát và tạp chất.
- Không ăn ngán đã chết hoặc để lâu quá 12 tiếng.
10. Trải nghiệm thực tế (dưới góc nhìn du khách)
“Lần đầu ăn ngán ở Quảng Yên, mình gọi một nồi ngán hấp bia. Khi nắp nồi mở ra, mùi thơm quyện giữa vị biển và mùi sả gừng khiến ai cũng ứa nước miếng. Thịt ngán trắng ngần, giòn sần sật. Sau đó, chủ quán tận dụng nước hấp nấu cháo – vị ngọt thanh khó tả. Mình còn thử cả rượu ngán, ban đầu hơi lạ, nhưng uống xong lại ấm người, vị hậu ngọt đọng lại nơi cổ.”
