Giữa miền đất thiêng Hà Tĩnh – nơi giao hòa giữa sông núi và những trang sử bi tráng, Ngã ba Đồng Lộc hiện lên như một biểu tượng bất tử của lòng yêu nước, của tuổi trẻ quật cường, và của một thời máu lửa không thể lãng quên trong lịch sử dân tộc Việt Nam.
Vị trí địa lý – cửa ngõ chiến lược thời kháng chiến
Ngã ba Đồng Lộc thuộc địa phận xã Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, nằm ở điểm giao nhau giữa Quốc lộ 15A và Tỉnh lộ 2. Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nơi đây là huyết mạch giao thông vận tải cực kỳ quan trọng trên tuyến đường Trường Sơn, kết nối hậu phương lớn miền Bắc với tiền tuyến miền Nam. Do có vị trí chiến lược, Ngã ba Đồng Lộc đã trở thành trọng điểm đánh phá ác liệt của không quân Mỹ, hứng chịu hàng ngàn tấn bom trong suốt nhiều năm trời.
Lịch sử hào hùng – nơi 10 cô gái thanh niên xung phong đã hóa thành bất tử
Ký ức về Ngã ba Đồng Lộc không thể tách rời câu chuyện bi tráng của 10 nữ thanh niên xung phong thuộc Tiểu đội 4, Đại đội 552, Tổng đội TNXP 55 tỉnh Hà Tĩnh. Ngày 24/7/1968, trong một trận oanh tạc dữ dội của không quân Mỹ, cả 10 cô gái – tuổi đời chỉ vừa đôi mươi – đã anh dũng hy sinh khi đang làm nhiệm vụ san lấp hố bom, thông đường cho đoàn xe ra chiến trường.
Họ ra đi khi tuổi xuân đang rực rỡ nhất, để lại phía sau bao ước mơ còn dang dở. Sự hy sinh anh dũng của các chị không chỉ trở thành biểu tượng thiêng liêng của tinh thần “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, mà còn khắc sâu vào trái tim của biết bao thế hệ người Việt.
Quần thể di tích – nơi lắng đọng hồn thiêng sông núi
Ngày nay, khu di tích Ngã ba Đồng Lộc đã được xây dựng thành một quần thể tưởng niệm rộng lớn, gồm nhiều hạng mục thiêng liêng:
- Khu mộ 10 nữ anh hùng thanh niên xung phong: tọa lạc trên một triền đồi thoai thoải, với từng nấm mộ xếp thành vòng cung như biểu tượng của sự đoàn kết và tình chị em keo sơn. Trước mỗi phần mộ là di ảnh và tấm bia ghi tên từng người – như những vì sao lấp lánh giữa trời xanh Hà Tĩnh.
- Nhà bia tưởng niệm thanh niên xung phong toàn quốc: nơi khắc ghi hàng vạn tên tuổi TNXP đã ngã xuống vì độc lập dân tộc, là điểm dừng chân đầy xúc động cho mọi du khách.
- Khu trưng bày hiện vật – Nhà truyền thống: tái hiện khung cảnh chiến đấu, sinh hoạt của thanh niên xung phong qua các tư liệu, kỷ vật quý báu. Nơi đây gợi nhớ lại từng giờ phút lịch sử khốc liệt mà hào hùng.
- Tượng đài chiến thắng và quảng trường: biểu tượng nghệ thuật đầy cảm xúc, thể hiện khí thế quật cường và tinh thần bất khuất của cả dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
- Hệ thống đường mòn, hầm hào tái hiện lại chiến trường xưa: giúp du khách, đặc biệt là thế hệ trẻ, có thể hình dung chân thực về những ngày tháng gian khổ nhưng oanh liệt của dân tộc.
Giá trị lịch sử – văn hóa – giáo dục sâu sắc
Ngã ba Đồng Lộc không chỉ là một di tích lịch sử cách mạng cấp quốc gia đặc biệt, mà còn là một biểu tượng văn hóa – tâm linh thiêng liêng. Đây là nơi hàng triệu lượt khách hành hương về mỗi năm để tri ân, tưởng niệm và tiếp nối lý tưởng sống đẹp, sống có ích cho đất nước.
Hàng năm, vào dịp 24/7 – ngày 10 cô gái hy sinh, tỉnh Hà Tĩnh tổ chức lễ tưởng niệm long trọng, thu hút đông đảo nhân dân, cựu TNXP và thế hệ trẻ cả nước về dâng hương, tham gia các hoạt động tri ân, giáo dục truyền thống cách mạng.
Gợi ý cho du khách khi đến thăm Ngã ba Đồng Lộc
- Phương tiện di chuyển: Từ TP Hà Tĩnh hoặc TP Vinh (Nghệ An), du khách có thể đi ô tô, xe máy hoặc taxi theo QL1A và rẽ vào QL15A. Quãng đường khoảng 30–40km.
- Thời điểm lý tưởng: Tham quan quanh năm, nhưng nếu đi vào dịp tháng 7 – mùa tri ân liệt sĩ, không khí trang nghiêm và các hoạt động tưởng niệm sẽ để lại ấn tượng sâu sắc.
- Kết hợp tham quan: Du khách có thể kết hợp ghé thăm các điểm gần đó như Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du (Tiên Điền), chùa Hương Tích, hoặc nghỉ dưỡng tại biển Thiên Cầm để có một hành trình phong phú hơn.
Cụm tượng 10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc
Ngã ba Đồng Lộc không chỉ là điểm đến của du lịch lịch sử, mà còn là điểm hẹn của ký ức và lòng biết ơn. Mỗi bước chân trên vùng đất này là một lần nhắc nhớ về sự hy sinh thầm lặng mà cao cả của lớp lớp cha anh đi trước. Đến với Đồng Lộc – là để lắng nghe những thanh âm bất tử của thời đại, để sống chậm lại, biết trân trọng những gì mình đang có, và tiếp tục viết tiếp giấc mơ hòa bình bằng trái tim biết ơn và hành động.
