Lễ hội Vật làng Vĩnh Khê là một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia với lịch sử gần 700 năm, tổ chức hàng năm vào ngày mùng 7 tháng Giêng âm lịch tại đình Vĩnh Khê, Phường An Hải, Thành phố Hải Phòng. Lễ hội nhằm tưởng nhớ và tri ân hai vị thành hoàng họ Vũ cùng vua Trần Nhuệ Tông đánh giặc cứu nước và xây dựng làng Vĩnh Khê thành vùng đất thái bình, hạnh phúc. Hội vật như một hình thức thể hiện tinh thần thượng võ, rèn luyện sức khỏe và củng cố tình làng nghĩa xóm. Đây cũng là dịp để người dân dâng lễ vật cầu cho quốc thái dân an, mùa màng bội thu, là nét đẹp văn hóa lan tỏa giá trị truyền thống.
Lịch sử và nguồn gốc của Lễ hội Vật làng Vĩnh Khê
Lễ hội Vật làng Vĩnh Khê có lịch sử gần 700 năm, bắt nguồn từ thời nhà Trần thế kỷ 14, gắn liền với tín ngưỡng tưởng nhớ hai vị thành hoàng họ Vũ – Vũ Dao và Vũ Sào, những vị tướng tài trí, mưu lược nổi tiếng có công giúp vua Trần Nhuệ Tông đánh đuổi giặc ngoại xâm và xây dựng quê hương vùng An Đồng hiện nay. Phong trào võ thuật do hai vị thành hoàng rèn luyện cho quân sĩ đã ăn sâu vào đời sống của người dân làng Vĩnh Khê, trở thành một phần truyền thống được truyền tụng qua nhiều thế hệ. Để tri ân công lao của hai vị tướng và giáo dục tinh thần yêu nước, tinh thần thượng võ, lễ hội vật làng Vĩnh Khê được tổ chức hàng năm vào ngày mùng 7 tháng Giêng âm lịch trước sân đình làng.
- Trận đấu giữa 2 đô vật lão thành của làng Vĩnh Khê khai mạc Hội vật
Lễ hội không chỉ là dịp tưởng nhớ tổ tiên mà còn là sự kiện thi đấu vật truyền thống độc đáo với thể lệ không theo quy chuẩn chung, không phân biệt hạng cân hay tuổi tác. Truyền thống này thu hút nhiều đô vật giỏi từ Hải Phòng và các tỉnh thành khác đến tranh tài, góp phần giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc.
Năm 2018, Lễ hội Vật làng Vĩnh Khê được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định vai trò quan trọng của hội vật trong đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng, góp phần phát triển du lịch và quảng bá nét đẹp văn hóa vùng đất Hải Phòng.
Các hoạt động chính trong Lễ hội Vật làng Vĩnh Khê
Lễ hội Vật làng Vĩnh Khê được tổ chức trong ba ngày đầu xuân, với ngày mùng 7 tháng Giêng âm lịch là ngày chính hội, thu hút đông đảo người dân và du khách đến tham dự. Ngày khai mạc được bắt đầu với nghi lễ dâng hương trang nghiêm tại đình Vĩnh Khê để tưởng nhớ hai vị thành hoàng làng – Vũ Dao và Vũ Sào, những vị tướng tài ba có công giúp vua Trần Nghệ Tông đánh giặc, bảo vệ quê hương. Tiếp theo, các hoạt động thi đấu vật truyền thống diễn ra sôi nổi tại sân đình. Đặc điểm nổi bật của hội vật là không phân theo hạng cân, tuổi tác hay giới tính, các đô vật tranh tài dựa trên sức mạnh và kỹ thuật trong ba hiệp đấu, mỗi hiệp ba phút, tới khi phân thắng bại tuyệt đối.
Ngoài phần thi đấu vật còn có tổ chức các trò chơi dân gian truyền thống, hội chợ giới thiệu các sản vật địa phương và các hoạt động văn hóa nghệ thuật, tạo không khí vui tươi, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa đồng thời thúc đẩy du lịch địa phương. Người xem có thể trực tiếp trải nghiệm không khí, cổ vũ cho các đô vật và thưởng thức các tiết mục biểu diễn dân gian đặc sắc. Lễ hội Vật làng Vĩnh Khê không chỉ là sự kiện thể thao truyền thống mà còn là dịp kết nối cộng đồng, thể hiện tinh thần thượng võ, yêu quê hương và giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của vùng đất Hải Phòng.
Ý nghĩa văn hóa và du lịch của Lễ hội Vật làng Vĩnh Khê
Lễ hội Vật làng Vĩnh Khê mang ý nghĩa sâu sắc, là biểu tượng tinh thần thượng võ và truyền thống yêu nước của người dân vùng đất Hải Phòng. Văn hóa thể hiện qua các nghi thức trang nghiêm tưởng nhớ hai vị Thành hoàng làng Vũ Dao và Vũ Sào, cổ vũ tinh thần rèn luyện sức khỏe, bảo vệ quê hương qua các trận đấu vật truyền thống không phân biệt đẳng cấp, tuổi tác, giới tính, tạo điều kiện giao lưu văn hóa và phát huy tinh thần thượng võ trong cộng đồng. Đây cũng là dịp để nhân dân dâng lễ vật cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, đồng thời là sự kiện giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn” cho thế hệ trẻ.
Về du lịch, lễ hội thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh đến tham dự, trải nghiệm những trận đấu vật đầy kịch tính và các trò chơi dân gian truyền thống như kéo co, chọi gà, cờ tướng, góp phần giữ gìn và quảng bá văn hóa vùng đất Hải Phòng. Không khí hào hứng, sôi nổi cùng giá trị lịch sử và kiến trúc đình Vĩnh Khê làm tăng sức hút và tiềm năng phát triển du lịch văn hóa cộng đồng, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương.
