Lễ hội Điện Trường Bà được tổ chức theo lệ hằng năm, luôn giữ vững sắc thái linh thiêng và tính cố kết cộng đồng. Đồng thời, thể hiện sự tri ân sâu sắc của thế hệ con cháu đối với Thánh mẫu Thiên Y A Na và các bậc tiền nhân đã có công dựng nước, giữ nước.
Cách đây hàng trăm năm, nhân dân ở vùng đất Trà Bồng đã cùng nhau xây dựng Điện Trường Bà để thờ phụng, tri ân công lao của Thánh mẫu Thiên Y A Na – một nữ thần đã có công diệt ác, khai sơn trị thủy, phù hộ cho dân làng sức khỏe, mùa màng tốt tươi. Đồng thời, để nhớ đến công lao của 2 vị tiền nhân là Bùi Tá Hán và Mai Đình Dõng đã có công khai hoang, dẹp loạn, lập làng an dân, giúp cuộc sống nhân dân các dân tộc được an lạc, no đủ.
Điện Trường Bà ở thị trấn Trà Xuân (Trà Bồng).
Theo lệ hằng năm, lễ hội Điện Trường Bà được tổ chức vào 2 kỳ chính: Lệ Xuân và Lệ Thu. Trong đó, Lệ Xuân diễn ra vào ngày 15 – 16 tháng Tư âm lịch, được xem là chánh lễ, quy tụ đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương.
Từ sáng sớm ngày khai hội, không khí trang nghiêm đã bao trùm khuôn viên Điện Trường Bà. Tiếng trống khai hội vang vọng, hòa cùng tiếng chiêng ngân nga, như lời mời gọi thành kính, thể hiện ý nghĩa sâu sắc của những giá trị văn hóa truyền thống.
Phần lễ được Ban Tế lễ thực hiện trang trọng, thể hiện lòng thành kính với Thánh mẫu Thiên Y A Na và các bậc tiền nhân.
Lệ Xuân là chánh lễ Điện Trường Bà được tổ chức vào tháng Tư âm lịch hằng năm.
Phần lễ của lễ hội được tổ chức một cách tỉ mỉ, giữ trọn vẹn sắc thái linh thiêng của một tín ngưỡng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Các nghi lễ cổ truyền được tái hiện một cách trang trọng, từ lễ rước sắc, lễ mộc dục (tắm tượng), lễ tế ngoại đàn, lễ hiến tế, lễ tế chính điện cho đến nghi lễ cuối cùng là lễ rước bà. Mỗi nghi thức đều mang những ý nghĩa sâu xa, thể hiện khát vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc, mưa thuận gió hòa, đồng thời cầu mong sự phù hộ của các vị thần linh cho dân làng được bình an, làm ăn thuận lợi.
Màn đánh trống khai hội.
Nghi thức thả chim bồ câu cầu bình an tại Lễ hội Điện Trường Bà.
Không chỉ dừng lại ở các nghi lễ trang nghiêm, lễ hội Điện Trường Bà còn là một bức tranh văn hóa đa sắc màu với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ và các trò chơi dân gian sôi nổi như: Thả hoa đăng, múa lân sư rồng, đấu chiêng, múa cà đáo,…
Những điệu múa uyển chuyển trên nền nhịp chiêng hùng trần mang đậm bản sắc địa phương, cùng với các trò chơi truyền thống đã tạo nên một không khí lễ hội tưng bừng, thu hút sự tham gia nhiệt tình của người dân và du khách.
Trình diễn múa rồng.
Múa lân tại Lễ hội Điện Trường Bà.
Điện Trường Bà không chỉ là một địa điểm tâm linh quan trọng mà còn là một di tích lịch sử văn hóa giá trị. Năm 2014, Điện Trường Bà vinh dự được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia. Đến năm 2017, Lễ hội Điện Trường Bà tiếp tục được ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh mà Điện Trường Bà và lễ hội mang lại cho cộng đồng.
Trình diễn múa Cà đáo của đồng bào dân tộc Cor.
Trình diễn đấu chiêng.
Trải qua hàng trăm năm tồn tại và phát triển, Lễ hội Điện Trường Bà không chỉ là một sự kiện văn hóa mà còn là một minh chứng cho sức sống mãnh liệt của những giá trị truyền thống trong đời sống hiện đại. Lễ hội nhắc nhở mỗi người về tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của quê hương, đất nước. Đó là lòng biết ơn, sự đoàn kết cộng đồng và niềm tự hào về những giá trị văn hóa truyền thống quý báu, được trao truyền qua bao thế hệ.
