Ngày 13/5/2024, huyện Tiên Lữ (Hưng Yên) long trọng tổ chức Lễ công bố Lễ hội truyền thống đền An Xá – Lễ hội Đậu An được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, mở ra một dấu mốc quan trọng trong hành trình gìn giữ và tôn vinh những giá trị văn hóa tâm linh đặc sắc của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Lễ hội không chỉ là niềm tự hào của người dân xã Hoàng Hoa Thám mà còn là điểm hẹn văn hóa đầy ý nghĩa cho du khách muôn phương.
Lịch sử và ý nghĩa thiêng liêng
Đền An Xá (tên gọi khác: Đậu An), tọa lạc tại thôn An Xá, xã Hoàng Hoa Thám, tỉnh Hưng Yên là một trong những ngôi đền hiếm hoi còn lưu giữ nguyên vẹn kiến trúc mang dấu ấn văn hóa Đạo giáo – tôn giáo cổ có ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống tâm linh người Việt. Ngôi đền thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế, Ngũ Lão Tiên Ông, cùng các vị Thiên Tiên, Địa Tiên – những vị thần có công khai phá vùng đầm lầy, diệt trừ thú dữ, dạy dân khai hoang lập ấp, mở mang bờ cõi.
Lịch sử lâu đời cùng hệ thống thần tích phong phú biến đền An Xá trở thành biểu tượng của đức tin, sự biết ơn tổ tiên và khát vọng mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Chính vì vậy, Lễ hội Đậu An – lễ hội gắn với ngôi đền thiêng – không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo mà còn là minh chứng sống động cho truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, tri ân tiền nhân trong tâm thức người dân vùng châu thổ.
Kiến trúc độc đáo và di vật quý hiếm
Không chỉ có giá trị tinh thần, đền An Xá còn nổi bật với quy mô kiến trúc hoàn chỉnh, không gian cảnh quan hài hòa và những giá trị nghệ thuật cao. Ngày 31/12/2020, công trình này đã được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt, khẳng định vị thế độc đáo của ngôi đền trong hệ thống di tích tín ngưỡng của cả nước.
Đặc biệt, đền đang lưu giữ hai bảo vật quốc gia quý hiếm: Tháp đất nung (được công nhận năm 2021) và Bệ thờ đất nung (được công nhận năm 2023). Đây là những hiện vật có giá trị lịch sử, tôn giáo và mỹ thuật đặc biệt, phản ánh trình độ kỹ thuật cao và tư duy nghệ thuật tinh tế của cha ông từ hàng trăm năm trước.
Lễ hội Đậu An – Bản hoan ca của tín ngưỡng dân gian
Lễ hội truyền thống đền An Xá được tổ chức hằng năm từ mùng 1 đến 12 tháng 4 âm lịch, với chính hội từ mùng 6 đến mùng 8. Đây là dịp người dân trong vùng và du khách thập phương cùng hòa mình vào không khí lễ hội trang nghiêm mà rộn ràng, đầy màu sắc văn hóa truyền thống.
Lễ hội vẫn bảo lưu được nhiều nghi lễ cổ như rước Ngọc Hoàng Thượng Đế tuần nhiễu qua các đình làng, trò đánh hổ, tế lễ cổ truyền, câu diễn dân gian… Các nghi thức này thể hiện rõ ảnh hưởng của Đạo giáo, đồng thời tái hiện sinh động hình ảnh cộng đồng đoàn kết, tôn vinh công đức các bậc tiền nhân, giáo dục thế hệ trẻ lòng biết ơn và đạo lý làm người.
Đóng góp vào bản sắc văn hóa Hưng Yên và du lịch tâm linh
Việc Lễ hội Đậu An được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đã nâng tổng số di sản phi vật thể của tỉnh Hưng Yên lên con số 06, khẳng định tiềm năng và chiều sâu văn hóa đặc sắc của vùng đất này. Cùng với hát trống quân, lễ hội đền Hóa Dạ Trạch, đền Đa Hòa, cầu Mưa, Tống Trân…, lễ hội Đậu An góp phần hoàn thiện bức tranh di sản phong phú, trở thành điểm nhấn thu hút du khách trong hành trình khám phá văn hóa – tâm linh – kiến trúc cổ của Hưng Yên.
Đối với du khách, lễ hội không chỉ là nơi hành hương chiêm bái mà còn là cơ hội để trải nghiệm không gian văn hóa cổ, hòa mình vào nhịp sống làng quê, cảm nhận chiều sâu của một vùng đất thiêng nơi tín ngưỡng dân gian và đời sống cộng đồng hòa quyện một cách bền chặt.
