Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn là một trong những lễ hội truyền thống độc đáo của Việt Nam, mang đậm bản sắc văn hóa người dân biển đảo Đồ Sơn, nay thuộc thành phố Hải Phòng mở rộng. Diễn ra hàng năm vào ngày 9/8 Âm lịch, lễ hội không chỉ thu hút sự tham gia của người dân mà còn là điểm đến của du khách trong và ngoài nước.
Lịch sử và nguồn gốc của Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn
Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn là một trong những lễ hội truyền thống lâu đời và độc đáo của người dân ven biển Hải Phòng, có lịch sử từ thế kỷ 18. Theo ghi chép trong sách Đại Nam nhất thống chí, tục chọi trâu đã xuất hiện từ thời Lý, được Lý Thái Tông ban hành phép chọi trâu vào năm 1048, trong đó có ghi lời đề cập đến tục tế thần với nghi thức chọi trâu tại Đồ Sơn.
Truyền thuyết dân gian kể rằng, vào một đêm rằm tháng 8, người dân Đồ Sơn nhìn thấy một tiên ông ngắm hai con trâu chọi nhau trên sóng biển, sau đó họ tổ chức lễ hội để cầu cho quốc thái dân an, mùa màng bội thu, biển yên sóng lặng. Lễ hội còn gắn với huyền thoại về Bà Đế – một cô gái xinh đẹp từng bị dìm chết ngoài khơi và được thờ phụng tại đền Bà Đế, nơi người dân và những ngư dân hàng năm làm lễ cúng tế để cầu bình an.
Lễ hội chọi trâu vừa là nghi lễ cầu may mắn vừa là biểu tượng văn hóa tâm linh của cư dân ven biển, giữ vai trò quan trọng trong đời sống cộng đồng. Đặc biệt, vào năm 2013, Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn chính thức được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đánh dấu một bước ngoặt trong việc gìn giữ và phát huy giá trị truyền thống.
Các hoạt động chính trong Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn
Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn gồm chuỗi hoạt động diễn ra theo trình tự thời gian rõ ràng, thể hiện nét văn hóa truyền thống đặc sắc của vùng biển Hải Phòng. Từ ngày 1/8 âm lịch, lễ hội bắt đầu bằng Lễ dâng hương thượng cờ khai hội, đánh dấu khởi đầu nghi lễ trang nghiêm với sự tham gia của các chức sắc và nhân dân địa phương. Tiếp theo, vào ngày 7/8 âm lịch diễn ra Lễ rước nước tại đền Nghè, cầu mong sự bình an và mùa màng bội thu. Đêm 8/8 có Lễ thần linh tại đền Nghè và sân vận động trung tâm quận nhằm tôn vinh các vị thần linh bảo hộ.
Đặc biệt, ngày trọng điểm của lễ hội là ngày 9/8 âm lịch, phần hội chính được tổ chức với trận đấu chọi trâu sôi động tại sân vận động trung tâm Đồ Sơn, nơi 16 con trâu đại diện cho các phường thi đấu qua các vòng để tìm ra “ông trâu” thắng cuộc. Trước khi bước vào trận đấu, các chú trâu được kiểm tra sức khỏe kỹ càng và chuẩn bị chu đáo để đảm bảo công bằng và an toàn cho lễ hội.
Sau phần hội, sáng ngày 10/8 âm lịch diễn ra Lễ tế thần và giết trâu, trong đó máu và lông trâu được dùng làm lễ vật tế thần biển với tín ngưỡng cầu mong bình an, tôm cá đầy thuyền, vụ mùa thuận lợi. Cuối cùng, ngày 16/8 có nghi thức Lễ tống thần, kết thúc chuỗi hoạt động lễ hội, đánh dấu sự kết thúc trang trọng để chuẩn bị cho năm mới.
Ý nghĩa văn hóa và du lịch của Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn
Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn không chỉ là một sự kiện văn hóa truyền thống độc đáo của vùng biển Hải Phòng mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về văn hóa và du lịch. Về mặt văn hóa, lễ hội thể hiện niềm tin tín ngưỡng lâu đời của ngư dân đối với thần biển và các thế lực siêu nhiên, được xem là người bảo hộ cho những chuyến ra khơi bình an, thuận buồm xuôi gió. Qua những nghi lễ tế thần, rước lễ và phần hội chọi trâu, lễ hội cầu mong quốc thái dân an, mùa màng bội thu và sự thịnh vượng cho cộng đồng. Đồng thời, đây cũng là dịp gắn kết tinh thần đoàn kết làng xã, thể hiện sự tôn trọng và bảo tồn những giá trị truyền thống quý báu.
Về du lịch, lễ hội thu hút hàng vạn du khách trong và ngoài nước mỗi năm, trở thành một điểm nhấn quan trọng trong hành trình khám phá văn hóa miền biển Bắc Bộ. Không khí náo nhiệt với các trận đấu trâu kịch tính, các nghi thức truyền thống đặc sắc đã tạo nên sức hút lớn, góp phần phát triển kinh tế địa phương thông qua du lịch trải nghiệm và văn hóa.
