Đền Đô – Điểm đến tâm linh quan trọng bậc nhất vùng Kinh Bắc
Vùng đất địa linh nhân kiệt Cổ Pháp tại làng Đình Bảng, tỉnh Bắc Ninh có một ngôi đền nổi tiếng lịch sử tọa trên là huyệt đất quý, phát tích Đế vương. Đó chính là Đền Đô – nơi thờ tự tám vị vua của triều đại nhà Lý.
Cổ Pháp, vùng đất địa linh nhân kiệt
Người Bắc Ninh có câu: “Thứ nhất Cổ Bi, thứ nhì Cổ Loa, thứ ba Cổ Pháp” để chỉ về ba vùng đất nổi bật vùng Kinh Bắc.
Cổ Bi là một hành cung nổi tiếng do An Đô Vương Trịnh Cương khởi dựng vào năm 1727 , nay vẫn còn phế tích tại thị trấn Trâu Qùy, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Thành xây trên một qủa đồi gần sông gần lộ quây tụ một hướng theo thế trâu qùy gần Như Kinh( làng Ghềnh ) quê ngoại của Trịnh Cương. Tại đây vẫn còn giữ lại nhiều cổ vật điêu khẳc có giá trị nghệ thuật cao, trong đó có tượng của 6 linh thú.
Cổ Loa là kinh đô của nước Âu Lạc dưới thời An Dương Vương vào khoảng thế kỷ thứ 3 Trước Công Nguyên và của nhà nước dưới thời Ngô Quyền thế kỷ thứ 10 Sau CN. Di tích Cổ Loa hiện nay ở huyện Đông Anh , Hà Nội.Thành được xây bằng đất gồm có 3 vòng , diện tích trung tâm lên tới 2 cây số vuông , có hào có lũy có thành. Đây cũng là nơi người ta khám phá ra nền văn hóa Đông Sơn .
 Cố Pháp là thắng địa bậc nhất của Kinh Bắc , thuộc xã Từ Sơn , phường Đình Bảng ,tỉnh Bắc Ninh, cách Hà Nội 20 km về phía Bắc. Đất này có vượng khí linh thiêng, là nơi phát tích ra triều đình nhà Lý. Nơi đây có Cổ pháp tự hay Ứng tâm tự hay chùa Dận xây từ thế kỷ thứ 8 là nơi sinh trưởng của Lý công Uẩn sau này là Vua Lý thái Tổ khai sáng ra nhà Lý. Sau này đền Lý Bát Đế là nơi thờ 8 vị Vua Nhà Lý được dựng nên tại đây.

Đền Đô – Ngôi đền của các bậc Đế vương nhà Lý
Chuyện kể rằng khi vua Lý Công Uẩn lên ngôi và trở lại thăm quê hương vào tháng Hai năm Canh Tuất (1010), dân làng Đình Bảng đã xây dựng một ngôi nhà lớn làm nơi tiếp đón nhà vua mỗi dịp về thăm quâ nhà. Sau này, khi vua Lý Công Uẩn băng hà (1028), Lý Thái Tông lên ngôi kế vị vua cha, ông đã cho sửa sang lại ngôi nhà xưa và chọn đây làm nơi thờ tự vua cha. Lần lượt khi các vị vua nhà Lý qua đời đều trở về nơi quê cha đất tổ.
Đến nay, đền Đô thờ tám vị vua nhà Lý là Lý Công Uẩn tức Lý Thái Tổ, Lý Thái Tông, Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông, Lý Thần Tông, Lý Anh Tông, Lý Cao Tông và Lý Huệ Tông.
Kiến trúc độc đáo mang dấu ấn đền Đô cuả vùng Kinh Bắc
Ngoài những giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc Đền Đô cũng rất đặc sắc với nghệ thuật điêu khắc đá, điêu khắc gỗ, tạc tượng thờ và nghệ thuật xây dựng đều đạt ở mức tinh xảo.
Cổng vào nội thành đền Đô gọi là Ngũ Long Môn với hai cánh cổng có trạm khắc hình năm con rồng. Mỗi khi cánh cổng này mở ra, sẽ như hình dáng con rồng bay lên cao vút. Đền Đô có diện tích 31.250m², gồm 21 hạng mục công trình lớn nhỏ. Trung tâm của đền Đô là khu chính điện trang nghiêm. Tại đây có điện thờ vua Lý Thái Tổ với hai con hạc trầu hai bên, điện thờ quanh năm nghi ngút khói hương.

Bên trong điện thờ chính, một bên ghi “Chiếu dời đô” của vua Lý Thái Tổ với đúng 214 chữ, ứng với 214 năm trị vì của 8 đời vua nhà Lý. Phía bên phải là bài thơ hào hùng nổi tiếng – như một bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta “Nam quốc sơn hà Nam đế cư…” của Lý Thường Kiệt. Phía sau ngôi chính điện là nhà hậu cung, nơi đặt ngai thờ, bài vị và tượng của tám vị vua nhà Lý. Xung quanh có nhà chuyền Bồng, nhà Tiền tế, nhà Phương Đình, nhà để kiệu,

nhà để ngựa, nhà Thuỷ Đình…

Bên trong khu đền Đô còn có bức cuốn thư “Chiếu dời đô” với chiều cao 3,5 mét, rộng hơn 8 mét, được ghép lại từ 214 chữ Hán làm bằng gốm Bát Tràng. Đây được coi là bức chiếu thư bằng gốm Bát Tràng lớn nhất Việt Nam.
Đặc biệt, phía Đông đền có nhà bia, nơi đặt Cổ Pháp Điện Tạo Bi (bia đền Cổ Pháp). Tấm bia đá này được khắc dựng năm 1605, do tiến sĩ Phùng Khắc Khoan soạn văn bia, ghi lại sự kiện lịch sử nhà Lê xây dựng lại đền Đô và ghi công đức của các vị vua triều Lý. Ngoại thất gồm nhà vuông, kiến trúc kiểu chồng diêm tám mái, 8 đầu đao cong vút mềm mại. Hai bên còn có hai điện thờ quan Văn và quan Võ của triều nhà Lý.
Thủy đình dựng trên hồ bán nguyệt, rộng 5 gian, có kiến trúc chồng diêm 8 mái, 8 đao cong. Đây là nơi để các chức sắc ngày trước ngồi xem biểu diễn rối nước. Thủy đình đền Đô xưa đã được Ngân hàng Đông Dương thời thuộc Pháp chọn làm hình ảnh tiêu biểu in trên tờ giấy bạc năm đồng.

Với cảnh quan rộng lớn và những câu chuyện  về tám vị vua nhà Lý, Đền Đô sẽ mang đến cho nhiều du khách sự hứng thú và muốn tìm hiểu sâu hơn nữa về những giá trị lịch sử, giá trị văn hóa của ngôi đền nổi tiếng vùng Kinh Bắc này. Di tích lịch sử văn hoá đền Đô đã được Nhà nước công nhận xếp hạng di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia theo Quyết định số 154 ngày 25/01/1991 của Bộ Văn hoá Thông tin.

Hãy thử một lần đến Bắc Ninh, ghé thăm Đền Đô, bạn sẽ có thêm những giây phút thư giãn thú vị, thả hồn về lại những ngày tổ tiên ta dựng nước và giữ nước, để suy ngẫm, để thêm yêu, thêm tự hào Tổ Quốc Việt Nam yêu quý.