Trứng kiến là món ăn mang đậm nét độc đáo trong văn hóa ẩm thực dân tộc Thái. Tháng tư hàng năm là thời điểm duy nhất có cũng là lúc được thu hoạch và những tổ kiến mới với những quả trứng nhỏ làm rất nhiều món ngon mà không phải ai cũng biết. Món này có chút xa lạ với người miền xuôi, thậm chí nhiều bạn còn chưa nghe đến bao giờ. Tuy nhiên nó lại là đặc sản của người đồng bào Lai Châu.
Trứng kiến được ướp gia vị trong lá dong, lá chuối chuối sau đó nướng trên bếp củi hoặc bếp than hồng.
Trứng kiến là gì?
Giống như tên gọi, trứng kiến là trứng non của các loài kiến. Thông thường nó có kích thước lớn hơn hạt gạo một chút, màu trắng sữa, hạt bóng, tròn mẩy. Trứng kiến thường chỉ có ở các khu vực núi cao của Lai Châu. Không phải loại kiến nào cũng có thể lấy trứng để chế biến món ăn. Để làm món ăn như bánh trứng kiến phải là trứng của các loại kiến vàng, kiến nâu.
Hình ảnh về trứng kiến non
Cách săn trứng kiến
Để lấy chúng người khai thác thường lên rừng vào những ngày trời nắng đẹp, khô ráo, tìm những tổ kiến to, chắc trên những ngọn cây cao để hạ xuống. Nếu là người có kinh nghiệm, chỉ cần nhìn từ xa là họ đã biết tổ nào có trứng ngon, tổ nào không có trứng, tiết kiệm được rất nhiều thời gian, công đoạn khai thác.
Sau khi tìm thấy tổ kiến, người bắt sẽ dùng dao chặt cành chứa tổ kiến, đưa ra chỗ thoáng, vạc một phát vào thân, hứng rá xuống dưới tổ kiến rồi gõ cộc cộc vào tổ để kiến cùng trứng rơi hết xuống rá. Các bước này phải nhanh vì khi kiến trong tổ bị động, chúng sẽ ăn trứng kiến. Bên cạnh đó, xoa một ít đất lên cán rá để kiến khi bò đến đây sẽ bị rơi xuống.
Sau khi lấy từ rừng về, trứng sẽ được mang ra sàng sẩy sạch sẽ, loại bỏ tạp chất, lá cây và những chú kiến lẫn trong đó. Xong công đoạn này, những hạt trứng căng mọng, trắng muốt mới được đóng gói bán hoặc mang về chế biến thành nhiều món ăn độc đáo thơm ngon.
Cách sơ chế trứng kiến đúng chuẩn
Kiến thường sinh sống ở các khu vực ẩm ướt. Vì thế, chúng thường chứa rất nhiều vi khuẩn, ký sinh trùng có hại. Việc không sơ chế sạch sẽ trước khi ăn gián tiếp sẽ đưa những vi khuẩn này vào cơ thể. Tuy nhiên hiện nay lại có rất nhiều món ăn làm từ trứng kiến không hề qua bước nấu. Điều này làm tăng khả năng vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể hơn.
Khi mang về nhà, chúng sẽ được mang ra sàng sẩy sạch sẽ, loại bỏ tạp chất, lá cây và những con kiến già lẫn trong đó, công đoạn này phải thật nhẹ nhàng, khéo léo để những hạt trứng không bị vỡ giập.
Đối với những con kiến già cứng cổ không chịu đi chỗ khác thì phải dùng cành cây mua quệt đi quệt lại để chúng dính vào lá hoặc xua đuổi chúng. Thế rồi, từng hạt trứng căng mọng, trắng muốt như hạt gạo được đôi bàn tay khéo léo của đồng bào chế biến thành nhiều món ăn độc đáo.
Những hạt trứng kiến bóng mẩy
Tác dụng của trứng kiến
Khó ai có thể ngờ trứng của một loài côn trùng nhỏ bé lại được người dân truyền tai nhau rằng chúng có nhiều ưu điểm vượt trội có thể kể đến như:
Do có chứa 42% đến 47% chất đạm với hơn 30 loại acid amin và 31 nguyên tố vi lượng và nhiều vitamin như A, D, E, B1…. với nhiều loại acid amin mà cơ thể người không thể tự tổng hợp được nên đặc biệt tốt cho trẻ em, người cao tuổi, người đang hồi phục.
Ngoài ra, trứng kiến còn có tác dụng làm đẹp rất tốt, làm giảm nguy cơ lão hóa da, giúp lần da căng mịn, tóc dài đen mượt đối với phụ nữa, giúp tăng cường sinh lí ở nam giới.
Một số món ngon được chế biến từ trứng kiến
Trứng kiến có giá trị rất cao trong ẩm thực và dinh dưỡng. Rất nhiều món ăn từ trứng đã trở thành các món đặc sản đại diện Lai Châu nói riêng, đồng bào Tây Bắc nói chung. Có thể dùng để làm xôi, làm bánh, quấn lá cây ăn như gỏi, nấu cháo, ăn cùng bánh đa, trộn lẫn trứng gà hoặc thịt băm để rán,…
Bánh trứng kiến
Xôi trứng kiến
Những điều cần chú ý khi ăn trứng kiến
Trứng có thể gây dị ứng
Nó có chứa rất nhiều chất bổ dưỡng với tỷ lệ đạm lớn, hàm lượng trytophan cao và một số loại acid amin mà cơ thể không tổng hợp được. Tuy nhiên, trong số đó có rất nhiều protein lạ có thể gây dị ứng ở người như arginin, prolin,… Vì thế, nếu bạn đã từng có cơ địa dị ứng thì hãy cân nhắc trước khi thưởng thức các món ăn này.
Ngoài ra, nếu sau khi ăn mà gặp phải các hiện tượng như ngứa ngáy, khó thở,… Hãy đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.
Không ăn trứng bị ôi
Trong trứng chứa rất nhiều protein, chúng rất dễ bị hỏng qua thời gian. Sau khi hỏng, nó sẽ là tác nhân gây ngộ độc. Vì thế, tuyệt đối không ăn chúng khi bị ôi. Ngoài ra, khi mua về bạn cần có cách sơ chế và bảo quản phù hợp để đảm bảo chất lượng trứng.
Giá trứng kiến trên thị trường hiện nay
Hiện giá một ký trứng tươi là 220.000 đồng. Trong khi đó, 2-3 năm trước, mức giá này đắt gấp đôi, khoảng 450.00 đồng/kg.