Khi nhắc đến những sản vật quý hiếm bậc nhất của núi rừng Tây Bắc, người ta không thể không nói tới sâu chít – một loại côn trùng sống ký sinh trong thân cây chít, nổi tiếng với giá trị dược liệu cao, từng được ví như “đông trùng hạ thảo” của người Thái vùng cao Điện Biên.
Nguồn gốc và cách khai thác độc đáo
Sâu chít là ấu trùng của một loài bướm, sống ký sinh trong lõi thân cây chít – loài cây mọc phổ biến ở những vùng rừng núi tại các xã như Mường Phăng (thuộc xã Mường Phăng mới sau sáp nhập), Tủa Thàng (xã Tủa Thàng mới, huyện Tủa Chùa). Vào khoảng tháng 11 đến tháng 1 âm lịch hằng năm, khi thời tiết trở lạnh và thân cây chít chuẩn bị trổ bông, người dân tộc Thái sẽ vào rừng để tìm kiếm và khai thác sâu chít.
Cách lấy sâu chít không hề đơn giản. Người hái phải quan sát thật kỹ, dùng dao chẻ đôi thân cây chít để phát hiện những con sâu trắng béo mập nằm trong lõi cây. Những con sâu này chỉ sống được vài giờ sau khi lấy ra khỏi cây, vì vậy người dân thường đem về ngâm rượu ngay hoặc sấy khô để bảo quản.
Đặc điểm và công dụng thần kỳ
Sâu chít có thân mềm, màu trắng sữa, dài khoảng 2–3 cm, chứa nhiều dưỡng chất quý giá. Theo Đông y, sâu chít có vị béo ngậy, tính ấm, tác dụng bồi bổ cơ thể, tăng cường sinh lực, phục hồi sức khỏe sau ốm, hỗ trợ tuần hoàn máu và đặc biệt tốt cho người cao tuổi.
Hiện nay, sâu chít thường được sử dụng theo ba cách phổ biến:
- Ngâm rượu sâu chít – đặc biệt được ưa chuộng vì hương vị thơm ngon và công dụng tăng cường sinh lực.
- Ngâm mật ong – phù hợp với người không uống được rượu, tốt cho tiêu hóa và sức đề kháng.
- Sấy khô – để pha trà hoặc chế biến dược liệu.
Giá trị kinh tế và văn hóa bản địa
Ở vùng cao Điện Biên, sâu chít không chỉ là sản vật quý mà còn là niềm tự hào của cộng đồng người Thái. Việc khai thác sâu chít mang lại nguồn thu nhập đáng kể vào mùa đông, góp phần cải thiện đời sống của bà con. Nhiều hộ gia đình còn kết hợp sâu chít với các thảo dược bản địa khác để tạo nên những sản phẩm y học cổ truyền độc đáo.
Trong các dịp lễ Tết, rượu sâu chít luôn hiện diện như một biểu tượng của sự mạnh khỏe và hưng thịnh. Du khách đến Điện Biên vào mùa đông thường không quên tìm mua vài bình rượu sâu chít – không chỉ để thưởng thức mà còn làm quà biếu đầy giá trị.
Một trải nghiệm đáng giá cho du khách
Nếu có dịp đến với Điện Biên vào mùa cây chít trổ bông, du khách hãy thử một lần theo chân người dân bản địa vào rừng hái sâu chít, để cảm nhận sự kỳ công, tỉ mỉ và gắn bó với thiên nhiên của người miền núi. Và đừng quên thưởng thức ly rượu sâu chít thơm nồng trong tiết trời se lạnh – một trải nghiệm ấm áp đậm chất núi rừng Tây Bắc.
