Chùa Thiên Tượng là ngôi chùa cổ nổi tiếng nằm trên dãy Hồng Lĩnh. Chùa nổi bật với vẻ đẹp uy nghiêm, thanh tịnh giữa núi rừng hùng vĩ, bạt ngàn. Kiến trúc độc đáo cùng cảnh quanh xung quanh đẹp nên thơ, thanh bình khiến chùa trở thành địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng, hút khách của Hà Tĩnh.
1.Đôi nét về chùa Thiên Tượng
Chùa Thiên Tượng ngày nay có địa chỉ tại tổ dân phố Quỳnh Lâm, thuộc phường Bắc Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh. Chùa được xây dựng từ thời nhà Trần, khoảng vào thế kỷ thứ XIV. Thuở ban đầu, chùa Thiên Tượng được dựng ở mé tây ngọn Tượng Sơn, thuộc dãy nũi Hồng Lĩnh. Chùa có vị thế đặc biệt, phía sau khối đá có dáng con voi, ở phía trước là chùa Long Đàm (đầu Rồng).
Tương truyền, chùa Thiên Tượng được mệnh danh là đệ nhị danh thắng chỉ đứng sau chùa Hương Tích. Chùa Thiên Tượng cùng với chùa Long Đàm, Đại Hùng, Cực Lạc là bốn ngôi cổ tự nằm trên dãy Hồng Lĩnh. Các ngôi chùa phân bố tương đối đều nhau về mặt địa lý. Chính điều này đã tạo nên điểm đặc biệt là khi tiếng chuông của chùa này điểm sẽ vọng đến chùa kia và ngược lại. Ngày nay, chùa không chỉ là điểm đến tâm linh của người dân địa phương mà còn là địa điểm du lịch thu hút Phật tử và du khách khắp nơi tìm về tham quan, chiêm bái, vãng cảnh.
Chùa Thiên Tượng là một trong những địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng của Hà Tĩnh (Ảnh: Sưu tầm)
2. Chùa Thiên Tượng Hà Tĩnh qua các thời kỳ
Chùa Thiên Tượng được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ thứ XIV. Đây được xem là Ngôi Tổ Đình của Phật giáo Miền Trung. Trải qua hơn 700 năm kể từ khi các bậc Tiền nhân khai sơn, phá thạch dựng chùa, khai sáng đạo Phật ở đây, chùa vẫn còn giữ được dáng vẻ ban đầu.
Vào năm 1885, khi phong trào Cần Vương nổ ra, vì nghi ngờ đây là nơi ẩn náu của các sĩ phu yêu nước, Thực dân Pháp đã cho đốt chùa. Chùa lúc này trở thành phế tích. Đến năm 1901, cụ Đào Tấn – Tổng đốc An Tĩnh thời bấy giờ có dịp đi qua chùa, thấy cảnh đổ nát, đã cho trùng tu, tôn tạo lại.
Giai đoạn 1930 – 1931, thời kỳ cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh, chùa Thiên Tượng lại bị Thực dân Pháp triệt hạ, cấm tu hành. Đến năm 1990, chùa được bà con, Phật tử xa gần đóng góp để tôn tạo, trùng tu. Đền năm 2004, chùa chính thức công nhận là Di tích danh thắng Quốc gia.
Năm 2010, chùa Thiên Tượng được cấp nguồn mục tiêu Quốc gia cho trùng tu giai đoạn I. Năm 2011, Thượng tọa Thích Chánh Thành cùng với các cá nhân, tổ chức, bà con Phật Tử cúng dường, đóng góp để tiếp tục hoàn thiện các hạng mục còn lại. Đến nay, các hạng mục cơ bản của chùa đã tương đối hoàn thành, tiếng chuông chùa Thiên Tượng tiếp tục được ngân vang để bà con, Phật tử khắp nơi tìm về thắp hương, chiêm bái.
Trải qua thăng trầm lịch sử, chùa vẫn giữ được dáng vẻ xưa (Ảnh: Sưu tầm)
3. Chùa Thiên Tượng Hồng Lĩnh có gì đặc biệt?
Du khách có thể đến thăm chùa Thiên Tượng trên núi Hồng Lĩnh để nghe những câu chuyện tâm linh huyền bí, thăm quan, vãn cảnh núi non và ngắm kiến trúc độc đáo của chùa.
3.1. Kiến trúc độc đáo
Chùa Thiên Tượng được xây dựng theo lối chữ Công (T), bao gồm các hạng mục: Nhà thờ Đạt ma sư tổ; Thượng tịnh; Hạ tịnh; Nhà tăng; các ngọn tháp cổ như tháp Đại đức Thích Viên Ngộ, tháp Thạch Sơn… Khuôn viên chùa và các cụm kiến trúc được thiết kế hài hòa cân đối. Hai ngọn suối nằm dưới rừng cây cổ thụ ở hai bên chùa càng tô điểm cho vẻ hoang sơ của nơi đây.
Phía trước chùa Thiên Tượng nhìn ra là một một hồ nước lớn, có khe nước chảy vào hồ, xung quanh đá nhấp nhô tạo nên một khung cảnh thanh tịnh, yên bình. Phía Tây chùa có một am nhỏ, phía trước đề 3 chữ “Lưu Đức am”.
Khuôn viên chùa Thiên Tượng ngày nay còn lưu giữ nhiều tháp mộ cổ của các nhà tu hành khi viên tịch. Bên mé phía Tây của chùa hiện có Thạch Sơn Tháp và Lưu Đức Tháp. Thạch Sơn Tháp giữ được nét kiến trúc cổ xưa. Tháp có nhiều tầng được trang trí hoa văn, phù điêu mang đậm nét trang nghiêm.
Tháp mộ cổ xưa trong khuôn viên chùa Thiên Tượng Hà Tĩnh (Ảnh: Sưu tầm)
3.2. Gắn với các truyền thuyết tâm linh huyền bí
Đến chùa Thiên Tượng, bạn sẽ được nghe câu chuyện tâm linh huyền bí về nguồn gốc, lịch sử hình thành ngôi chùa cổ linh thiêng này. Tương truyền, Hòa thượng Thích Khuông Lộ khi có ý định xây dựng chùa đã trằn trọc nhiều đêm, lo lắng suy nghĩ để chọn vị trí xây dựng chùa thích hợp. Một đêm, Người nằm mơ thấy voi trắng ở Thiên đình về ngự trên mảnh đất này. Sáng ra, Người đã đến xem và thấy dấu vết và khối đá rất giống hình voi. Cho đây là ý trời, Hòa thượng Thích Khuông Lộ đã chọn vùng đất này để xây dựng chùa và lấy tên chùa là Thiên Tượng với ý nghĩa là voi trời.
Năm 2006, trong một lần phát cây mở đường để thuận tiện cho việc vận chuyển, người dân đã phát hiện ra ngôi tháp cổ, được cho là ngôi mộ cổ của vị Hòa thượng Thích Khuông Lộ. Thông qua các tư liệu được tìm thấy, các chuyên viên của Bảo tàng Hà Tĩnh xác định ngôi tháp mộ có tuổi đời hơn 700 năm. Hiện nay, tháp mộ được trùng tu khang trang, xứng tầm với công lao của Người đã sáng lập nên chùa Thiên Tượng.
Tháp chuông ở chùa Thiên Tượng (Ảnh: Sưu tầm)
4. Các địa điểm tham quan gần chùa Thiên Tượng
Du khách có thể kết hợp tham quan chùa Thiên Tượng với các địa điểm du lịch gần chùa như suối Tiên, chùa Hang, đền Chợ Củi.
4.1. Thắng cảnh hồ Thiên Tượng – suối Tiên
Hồ Thiên Tượng cách chùa Thiên Tượng chừng 2km theo đường chim bay. Hồ được tạo từ nguồn nước của suối Tiên, nằm ở độ cao 100m, thuộc phường Bắc Hồng Lĩnh. Hồ Thiên Tượng có điện tích mặt hồ lên đến 100.000 m2 với dung tích chứa đến 800.000 m3 nước tự nhiên trong sạch.
Cảnh quan hồ Tiên Tượng vô cùng đẹp: quanh hồ là rừng thông xanh mát, quanh năm soi bóng xuống mặt hồ, nằm về phía Đông và Tây hồ có những vách núi dựng đứng. Nơi đây có không khí trong lành. Hồ Thiên Tượng không chỉ là “trung tâm điều hòa nhiệt độ” mà còn cung cấp nguồn nước thiên nhiên cho người dân trong khu vực.
Sau khi dạo chơi ở hồ Thiên Tượng, du khách có thể ghé đến Suối Tiên. Suối chảy rì rào, nước trong vắt quanh năm bên cạnh thắng cảnh hồ Thiên Tượng tạo nên vẻ đẹp nên thơ hiếm có. Thắng cảnh hồ Thiên Tượng – suối Thiên là một trong những điểm đến hút khách của Hà Tĩnh.
Vẻ đẹp nên thơ của hồ Thiên Tượng Hà Tĩnh (Ảnh: Sưu tầm)
4.2. Chùa Hang
Danh thắng chùa Hang tọa lạc trên dãy Hồng Lĩnh, cách chùa Thiên Tượng khoảng 7 km. Chùa nằm giữa núi rừng xanh mát, phong cảnh nên thơ, đẹp hút mắt. Chính vì vậy, nơi đây không chỉ thu hút Phật tử tìm về tịnh tâm, chiêm bái mà còn thu hút đông đảo du khách thập phương tìm đến vãn cảnh. Với nhiều du khách, tham quan chùa Hang là dịp để họ thành tâm dâng hương, lễ Phật, trải lòng với thiên nhiên, cảnh vật nơi đây để thấy tâm hồn thanh tịnh, bình yên.
Cảnh quan chùa Hang ở Hà Tĩnh (Ảnh: Sưu tầm)
4.3. Đền Chợ Củi
Di tích lịch sử cấp Quốc gia đền Chợ Củi nằm dưới chân núi Ngũ Mã bên bờ sông Lam, cách chùa Thiên Tượng khoảng 9,2km, nổi tiếng với không khí linh thiêng. Nằm giữa khung cảnh sông núi thơ mộng cùng kiến trúc độc đáo, ngôi đền thiêng này trở thành điểm hẹn văn hóa tâm linh của bà con Hà Tĩnh. Hằng năm, đền Chợ Củi thu hút hàng ngàn lượt khách du lịch khắp nơi đổ về chiêm ngưỡng cảnh đẹp, cầu lộc, cầu tài.
Đền Chợ Củi là ngôi đền thiêng nổi tiếng bên bờ sông Lam (Ảnh: Sưu tầm)
Chùa Thiên Tượng nằm giữa không gian núi rừng bao la, tô điểm cho vẻ đẹp trang nghiêm, tịch mịch, yên bình, tựa chốn “bồng lai tiên cảnh”. Nơi đây là điểm đến lý tưởng cho du khách, bà con Phật tử muốn tìm về với thiên nhiên, ngắm cảnh thanh bình trong tiếng chuông chùa ngân nga, để lòng bình yên, thanh thản.
