Khi nhắc đến đặc sản Điện Biên, người ta không thể bỏ qua cái tên Chè Tuyết Tủa Chùa – loại chè cổ thụ mọc tự nhiên trên độ cao hàng ngàn mét, nơi mây phủ quanh năm và đất trời giao thoa giữa đá và gió. Không chỉ đơn thuần là một loại nông sản, chè Tuyết Tủa Chùa còn là kết tinh của khí hậu, thổ nhưỡng đặc biệt cùng tri thức canh tác bản địa lâu đời của đồng bào dân tộc vùng cao.
Nguồn gốc cổ xưa giữa đại ngàn
Chè Tuyết cổ thụ phân bố chủ yếu ở các xã như Tủa Thàng, Trung Thu, Sính Phình, Mường Đun (sau sáp nhập lần lượt là xã Tủa Thàng, Sính Phình và Sáng Nhè). Cây chè sinh trưởng hoàn toàn tự nhiên ở độ cao từ 1.500–2.000 mét so với mực nước biển, không hóa chất, không can thiệp nhân tạo. Nhiều cây có tuổi đời từ 100 đến 300 năm, thân cây phủ rêu xanh, cành mốc trắng – đó cũng chính là lý do loại chè này được gọi là “chè tuyết”.
Đặc điểm nổi bật không thể nhầm lẫn
Không giống chè trồng vùng trung du, Chè Tuyết Tủa Chùa có búp to, mập, phủ lớp lông trắng mịn như tuyết. Khi pha, nước chè có màu vàng óng, trong vắt như mật ong rừng, hương thơm dịu nhẹ, thanh khiết, mang theo dư vị ngọt hậu sâu lắng khó quên.
Những người sành chè thường ví vị chè Tủa Chùa như “một khúc hát rừng” – ban đầu có chút chát nhẹ trên đầu lưỡi, nhưng sau đó là vị ngọt ngào lưu luyến mãi nơi cuống họng. Dù uống nóng hay để nguội, chè vẫn giữ được hương vị nguyên bản, không đổi khác theo thời gian.
Giá trị văn hoá và kinh tế bền vững
Không chỉ là thức uống giải nhiệt, Chè Tuyết Tủa Chùa còn gắn bó sâu sắc với đời sống tinh thần của người Mông, người Dao nơi đây. Vào mỗi dịp lễ tết, chè được dùng để đãi khách quý, làm quà biếu và thậm chí dùng trong các nghi lễ cúng tổ tiên, thần rừng.
Hiện nay, chè Tuyết Tủa Chùa đang từng bước được quy hoạch vùng nguyên liệu, phát triển theo hướng hữu cơ và đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên. Một số HTX tại Tủa Chùa đã đầu tư chế biến, đóng gói, xây dựng thương hiệu để đưa chè ra thị trường cả nước và xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu.
Trải nghiệm độc đáo cho du khách
Khi đến Tủa Chùa, du khách có thể trải nghiệm hành trình săn mây, leo núi, và thưởng trà giữa rừng chè cổ thụ. Ngồi bên gốc chè trăm tuổi, nhấp một ngụm chè ấm nóng, nghe người bản địa kể chuyện về những gốc chè tổ – đó là trải nghiệm không thể nào quên.
Chè Tuyết Tủa Chùa không chỉ là một sản vật đặc biệt của vùng cao Điện Biên mà còn là biểu tượng của sức sống bền bỉ, tinh khiết giữa thiên nhiên khắc nghiệt. Mỗi tách chè không chỉ là hương vị, mà còn là ký ức, là bản sắc của một vùng đất đầy tự hào.
