Giữa cái nắng rực rỡ và không khí miệt vườn phảng phất mùi hoa bưởi của phường Bến Tre – nay thuộc tỉnh Vĩnh Long – chè bưởi Phú Khánh nổi lên như một món ăn vặt dân dã nhưng đầy quyến rũ. Không cần quảng cáo ồn ào, món chè này vẫn âm thầm chiếm vị trí vững chắc trong lòng người dân địa phương và khách phương xa.
Chè bưởi Phú Khánh đặc biệt bởi cách chọn nguyên liệu kỹ lưỡng và quy trình chế biến cầu kỳ, đậm chất truyền thống. Nguyên liệu chính là cùi bưởi – nhưng không phải loại bưởi nào cũng dùng được. Phải là những trái bưởi da xanh già, vỏ mỏng, cùi dày mà không đắng – thường hái vào đúng vụ mùa từ tháng 9 đến tháng 11. Người làm chè lột vỏ, gọt sạch lớp màng đắng bao ngoài, rồi cắt nhỏ thành hạt lựu đều tăm tắp. Sau đó, cùi được ngâm nước muối, xả sạch nhiều lần, rồi trụng sơ nước sôi để giữ độ giòn mà vẫn không bị the đắng.
Công đoạn làm cùi bưởi giòn là bí quyết gia truyền của nhiều hộ dân tại phường Phú Khánh. Người ta thường ủ cùi với một lớp đường mỏng, sau đó đảo chảo gang lớn trên bếp củi cho đến khi từng miếng chuyển trong, thơm nhẹ mùi tinh dầu bưởi. Trong lúc đó, nước cốt dừa nguyên chất được nấu riêng cùng với đường thốt nốt – loại đường có vị ngọt thanh, màu nâu óng, giúp tạo nên màu sắc và hương thơm đặc trưng của món chè này.
Sau khi mọi nguyên liệu sẵn sàng, người nấu mới bắt đầu phối trộn. Nước chè hơi đặc sánh, không loãng như nhiều nơi khác, nhờ có một chút bột năng tạo độ kết dính nhẹ. Cùi bưởi được cho vào lúc chè đang sôi lăn tăn để giữ độ giòn, không bị nhũn. Mỗi chén chè thành phẩm là sự kết hợp tinh tế giữa vị béo ngậy của nước dừa, ngọt thanh của đường thốt nốt, giòn sần sật của cùi bưởi và mùi thơm thoảng dịu rất đặc trưng.
Một điểm đặc biệt của chè bưởi Phú Khánh là việc vẫn còn nhiều hộ gia đình sử dụng bếp củi để nấu chè. Bếp củi giúp món ăn giữ được vị thơm đặc trưng, làm dịu nhẹ độ ngọt, và không tạo mùi khét như một số bếp gas. Chính vì vậy mà dù công đoạn có vất vả hơn, thời gian lâu hơn, nhiều người làm nghề ở đây vẫn duy trì cách nấu truyền thống này như một cách giữ gìn “hồn cốt” của món chè quê.
Chè bưởi ở đây có thể dùng nóng hoặc lạnh. Vào những trưa hè oi ả, một chén chè lạnh với đá bào, thêm một chút vừng rang hoặc đậu phộng rang giã nhỏ, là món giải khát tuyệt vời. Còn khi tiết trời se lạnh hoặc chiều mưa bất chợt, một chén chè bưởi ấm, thơm lừng và mềm mịn lại là món “ủ ấm” dạ dày, xoa dịu tâm hồn.
Giá của một phần chè dao động từ 15.000 đến 25.000 đồng – tùy nơi bán, tùy độ đầy đặn và cách trang trí. Dù vậy, món chè vẫn luôn được xem là món ăn vặt bình dân, dễ tiếp cận, phù hợp với cả học sinh, sinh viên đến du khách ghé ngang.
Ngày nay, nhiều người trẻ ở phường Phú Khánh đã nối nghiệp cha ông làm chè, nhưng không chỉ dừng lại ở nấu bán tại chỗ. Một số cơ sở đã bắt đầu đóng hũ chè cấp đông, bán online, giao hàng trong nội ô hoặc liên tỉnh. Bao bì được thiết kế gọn gàng, đẹp mắt hơn, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, khiến món chè bưởi Phú Khánh từng bước vượt khỏi phạm vi làng quê mà đến được với thực khách khắp nơi.
Chè bưởi Phú Khánh không chỉ là món ăn ngon – đó còn là niềm tự hào của người dân nơi đây, là ký ức tuổi thơ của bao thế hệ lớn lên bên những vườn bưởi trĩu quả, bên tiếng leng keng chảo chè nóng hổi. Một món ăn đơn sơ, nhưng chứa đựng cả tình quê và nghệ thuật tinh tế của ẩm thực truyền thống miền Tây. Nếu có dịp ghé qua Bến Tre, đừng quên thưởng thức một chén chè bưởi Phú Khánh – ngọt dịu như chính tấm lòng của người dân nơi đây.
