Cháo canh là một món ăn truyền thống nổi tiếng của vùng đất Hà Tĩnh, thuộc khu vực Bắc Trung Bộ Việt Nam. Dù mang tên “cháo”, món ăn này không hề loãng như cháo thông thường mà có độ sánh đặc, dai mềm của sợi bột quyện cùng vị đậm đà của nước dùng xương. Cháo canh Hà Tĩnh gây ấn tượng không chỉ bởi hương vị dung dị mà còn bởi nét mộc mạc, chân thành trong cách chế biến và trình bày. Mỗi bát cháo canh là một sự kết hợp hài hòa giữa các nguyên liệu quen thuộc nhưng được nấu khéo léo để tạo nên một món ăn có bản sắc riêng, mang đậm hồn quê xứ Nghệ.
Nguyên liệu và cách làm
Nguyên liệu chính để nấu cháo canh Hà Tĩnh là bột mì (hoặc bột gạo), xương heo, thịt nạc xay, hành tăm, và đôi khi có thêm chả cá, tôm, hoặc cua đồng tùy biến theo khẩu vị từng nhà. Điểm đặc trưng nhất của cháo canh là phần sợi được làm thủ công bằng cách nhào bột, cán mỏng rồi thái thành từng sợi nhỏ, gần giống sợi mì Quảng hay bánh canh nhưng mảnh hơn và có độ mềm dẻo tự nhiên.
Xương heo được ninh kỹ trong vài tiếng để lấy nước dùng ngọt thanh. Thịt nạc được xào sơ cùng hành tăm giã nhỏ cho dậy mùi rồi thả vào nồi nước dùng. Sợi bột sau khi được thái xong sẽ trụng hoặc nấu trực tiếp trong nồi nước xương cho đến khi sánh nhẹ, quyện đều với các nguyên liệu. Cuối cùng, món ăn được nêm nếm vừa miệng và rắc thêm hành lá, tiêu xay và đôi khi là rau răm thái nhỏ để tăng hương vị. Cháo canh thường được ăn kèm với ram (chả giò) hoặc bánh mướt, tạo nên một bữa ăn tròn vị.
Giá trị văn hóa – truyền thống
Cháo canh không chỉ là một món ăn thường nhật mà còn là biểu tượng văn hóa ẩm thực của người Hà Tĩnh. Món ăn này xuất hiện trong mọi không gian từ bữa sáng giản dị của người lao động đến những dịp tụ họp gia đình, đám giỗ hay lễ Tết. Sự giản đơn trong nguyên liệu, cách chế biến nhưng đậm đà về hương vị phản ánh tính cách cần cù, chất phác và sâu sắc của người dân nơi đây. Đối với nhiều người con xa quê, hình ảnh bát cháo canh nghi ngút khói trên bàn ăn là ký ức đầy thân thương, gợi nhớ về những ngày tháng bình dị bên cha mẹ, ông bà.
Biến tấu và vai trò hiện đại
Ngày nay, cháo canh Hà Tĩnh đã có mặt ở nhiều tỉnh thành khác nhau và cả nước ngoài, nhờ vào cộng đồng người Hà Tĩnh đông đảo sinh sống xa quê. Món ăn cũng được biến tấu để phù hợp với khẩu vị địa phương: có nơi thêm trứng cút, có nơi dùng thịt bò thay thịt heo, hay thậm chí có phiên bản chay sử dụng nấm và đậu phụ. Tuy nhiên, dù có thay đổi thế nào, hồn cốt của cháo canh vẫn là sự kết hợp giữa sợi bột mộc mạc và nước dùng thơm ngọt, đậm vị. Không chỉ dừng lại ở món ăn truyền thống, cháo canh đang dần trở thành một đại diện văn hóa ẩm thực của Hà Tĩnh, được đưa vào thực đơn các quán ăn đặc sản và nhà hàng trên toàn quốc.
