Chả rươi Tứ Kỳ, món đặc sản nổi tiếng vùng ven biển miền Bắc, đã trở thành hình ảnh ẩm thực đặc trưng gắn liền với mùa thu trong ký ức người Việt. Dù tên gọi gợi chút rùng mình bởi hình dáng của con rươi – loài giun nhiều lông nhỏ bé sinh sống ở vùng nước lợ, món chả này lại làm say đắm lòng người bởi hương vị béo ngậy, cay nồng và sự tinh tế trong cách chế biến. Qua thời gian, chả rươi Tứ Kỳ không chỉ là món ăn quen thuộc mà còn như một biểu tượng văn hóa, thể hiện tâm hồn và sự khéo léo của người dân trong việc biến sản vật từ thiên nhiên thành món ngon đặc sắc.
Sự ra đời của chả rươi có thể coi là minh chứng cho sự sáng tạo và khả năng tận dụng nguồn nguyên liệu tự nhiên phong phú của người dân vùng đồng bằng châu thổ. Con rươi xuất hiện theo mùa, chủ yếu vào khoảng tháng 9, tháng 10 âm lịch, khi trời bắt đầu chuyển thu, vùng bãi bồi ngập nước lợ là nơi rươi sinh sống và phát triển nhiều nhất. Người dân đã khai thác, tìm tòi để chế biến con rươi thành nhiều món ăn hấp dẫn và lành tính. Chả rươi Tứ Kỳ, một trong những biến tấu đặc sắc nhất, được làm từ nguyên liệu chính là rươi tươi sạch, kết hợp với trứng gà, thịt ba chỉ băm nhuyễn và các loại gia vị thảo mộc như hành lá, rau răm, vỏ quýt hay lá lốt tạo nên hương vị thơm ngon, béo bùi quyến rũ. Đặc biệt, cách chế biến chả rươi khác biệt ở chỗ món chả thường được hấp cách thủy trước rồi mới rán cho vàng rụm, hạn chế ngấm dầu mà vẫn giữ được độ mềm mại, giòn rụm ở mép bánh. Điều này giúp chả rươi trở nên ít ngấy mà vẫn giữ được hương vị tinh túy.
Đặc trưng khiến chả rươi Tứ Kỳ trở nên khó lẫn với các món chả khác là vị thơm béo tự nhiên từ thịt rươi, vị bùi của trứng gà và vị thanh mát của những loại rau gia vị đi kèm. Mỗi chiếc chả là sự kết hợp tinh tế giữa vị ngọt ngào đặc trưng của rươi và mùi thơm phảng phất của vỏ quýt, rau răm, hành lá tươi xanh làm bật lên một tổng thể hương vị hài hòa. Khi thưởng thức, người ta có thể cảm nhận được lớp vỏ chả ngoài vừa giòn vừa mềm, nhân bên trong đậm đà, beo béo, không bị tanh. Món chả này thường được phủ lên trên một lớp hành tím phi vàng thơm lừng và đặt trên đĩa rắc điểm chút tiêu thơm cay nhẹ làm tăng thêm cảm giác hấp dẫn. Món ăn không chỉ hấp dẫn về hương vị mà còn rất bắt mắt với sắc vàng óng ánh, hương thơm ngào ngạt đánh thức giác quan.
Quy trình chuẩn bị chả rươi Tứ Kỳ đòi hỏi sự trau chuốt và kỹ lưỡng trong từng bước. Việc làm sạch rươi là công đoạn quan trọng nhất, bởi rươi sống có nhiều nhớt và cát nhỏ. Thợ làm sẽ nhẹ nhàng dội rươi qua nước ấm, tránh dùng nước sôi vì dễ làm rươi bị nát, mất dưỡng chất bên trong. Sau khi ráo nước, rươi được trộn đều cùng thịt heo ba chỉ đã băm nhuyễn, trứng gà tươi, cùng các loại rau thơm và gia vị. Các thành phần được phối hợp theo tỷ lệ vừa phải nhằm tạo độ kết dính giúp chả không bị vỡ khi rán hoặc hấp. Một số nơi còn thêm chút mộc nhĩ băm nhỏ để tăng độ giòn và hương vị hấp dẫn. Khâu hấp chả cách thủy sau đó là điểm đột phá giúp giữ trọn vẹn vị béo tự nhiên của rươi, còn phần rán nhẹ cho đến khi cạnh vàng giòn sẽ tạo độ kết hợp giữa mềm – giòn vô cùng thú vị trong miếng chả sau cùng.
Hướng dẫn cách thưởng thức chả rươi chuẩn vị là câu chuyện không kém phần thú vị. Món chả ngon nhất khi còn nóng hổi, lúc ấy hương thơm của rươi và các loại gia vị quyện chặt tạo cảm giác hấp dẫn khó cưỡng. Người thưởng thức có thể ăn kèm chả rươi với bún tươi, rau sống xanh mướt hoặc cơm nóng đều rất vừa miệng. Một chén nước mắm pha chua ngọt dịu nhẹ được nêm thêm tỏi ớt góp phần giúp cân bằng vị giác, làm tăng phần ngon miệng cho từng miếng chả rươi. Khi thưởng thức, từng miếng chả vàng ươm, bên ngoài giòn rụm, bên trong mềm mịn tỏa vị ngọt béo quyện với hương thơm thoảng nhẹ của các loại rau gia vị, rồi tan dần trên đầu lưỡi đem đến sự hài lòng trọn vẹn về mặt vị giác. Cảm giác ăn từng miếng chả nhỏ cùng bát bún hay cơm nóng hổi trên tay trong không khí se se lạnh của mùa thu, càng làm tăng giá trị của món ăn truyền thống này.
Chả rươi không chỉ đơn thuần là món ăn mà còn xuyên suốt trong văn hóa và tâm thức của người dân nơi đây. Mùa rươi về là dịp mà các gia đình, bạn bè quây quần bên nhau thưởng thức món ăn dân dã nhưng đầy tinh tế này, đồng thời đánh dấu một chu kỳ sinh trưởng của thiên nhiên và sự gắn bó mật thiết giữa con người với đất trời. Mỗi chiếc chả rươi thơm ngon dường như chứa đựng cả sự khéo léo, tinh tế của người làm bánh, cùng hương vị đặc trưng khó phai về một mùa thu về trong lòng người thưởng thức.
Ngoài cách hấp và rán truyền thống, hiện nay cũng có nhiều người sáng tạo các biến tấu mới với chả rươi như chả rươi chiên giòn, chả rươi cuốn lá lốt hay nấu lẩu rươi, tạo nên nhiều lựa chọn phong phú dựa trên tinh hoa ẩm thực vốn có. Tuy nhiên, nguyên bản hấp cách thủy rồi chiên cạnh vẫn luôn là cách chế biến được nhiều người yêu thích nhất vì giữ trọn vẹn hương vị nguyên bản của rươi tươi, đảm bảo độ béo mềm thanh tao mà không gây ngấy.
Chả rươi Tứ Kỳ – Hải Phòng đã, đang và sẽ tiếp tục phát triển trở thành món ăn không thể thiếu trong tháng mùa thu, góp phần quảng bá tinh hoa ẩm thực Việt, đồng thời thu hút đông đảo du khách tìm về thưởng thức và trải nghiệm. Đây là minh chứng sống động cho sự phong phú và đa dạng của ẩm thực quê hương, một nét đẹp văn hóa bền bỉ lưu truyền qua từng thời đại, níu giữ trái tim những người yêu món ngon dân dã mà đầy đạm đà bản sắc. Bất kỳ ai một lần thưởng thức chả rươi đều không thể quên hương vị ngậy béo và cái thú vị của món ăn đặc biệt này, khiến cho chả rươi trở thành một “lộc trời” đúng nghĩa của vùng đồng bằng ven biển.
