Ẩm thực Ninh Bình không chỉ níu chân du khách bằng những món đặc sản quen thuộc như dê núi hay cơm cháy, mà còn hấp dẫn bởi những món ăn mộc mạc, dân dã, mang hơi thở của đồng quê. Trong đó, cá kho gáo là một món ăn đặc biệt, kết hợp vị chua thanh của quả gáo với cá kho mềm ngọt, tạo nên dấu ấn khó quên.
Cá kho gáo – Món ăn dân dã, đậm đà hồn quê Ninh Bình
Gáo có quả tròn, ngoài da có gai mềm giống quả chôm chôm
Quả gáo, hay còn gọi là quả sọ, mọc nhiều ở các vùng đồng bằng và trung du, thường được người dân sử dụng để nấu canh hoặc kho cá. Tại tỉnh Ninh Bình, quả gáo mọc hoang ven sông, ao hồ, có vị chua thanh nhẹ và hương thơm dịu mát – là nguyên liệu không thể thiếu để tạo nên món cá kho truyền thống.
So với các loại quả có vị chua khác như khế hay sấu, gáo mang đến vị chua mát, không gắt, giúp khử mùi tanh và làm mềm thịt cá một cách tự nhiên. Người dân thường hái gáo non (vỏ còn xanh, chưa chín vàng) về gọt sạch, cắt lát mỏng để kho cùng cá đồng.
Cách kho cá đậm đà, đậm chất quê
Cá dùng để kho thường là cá trắm, cá rô, cá diếc – những loại cá sẵn có ở vùng đồng ruộng Ninh Bình. Cá được làm sạch, ướp cùng nước mắm, tiêu, nghệ, riềng và đặc biệt là những lát gáo chua đã được sơ chế. Sau đó, tất cả được cho vào nồi đất hoặc nồi gang để kho trên lửa nhỏ liu riu nhiều giờ.
Trong quá trình kho, quả gáo dần mềm ra, tiết vị chua dịu, thấm vào từng thớ thịt cá, tạo nên hương vị riêng biệt – cá mềm, thơm, béo nhẹ mà không hề tanh. Món ăn khi hoàn thành có màu vàng nâu óng đẹp mắt, dậy mùi thơm ngọt hấp dẫn.
Cá kho gáo thường được ăn kèm cơm trắng nóng, rau luộc hoặc dưa muối – mang lại trải nghiệm ẩm thực trọn vẹn, dân dã nhưng đầy cuốn hút.
Từ bữa cơm nhà ra mâm cỗ đãi khách
Món ăn khi hoàn thành có màu vàng nâu óng đẹp mắt, dậy mùi thơm ngọt hấp dẫn.
Ngày nay, cá kho gáo không chỉ xuất hiện trong bữa cơm thường nhật của người dân Ninh Bình mà còn được phục vụ trong các dịp lễ tết, giỗ chạp hay các mâm cơm truyền thống dành đãi khách. Đây không chỉ là món ngon mà còn thể hiện sự khéo léo của người phụ nữ quê trong cách chọn nguyên liệu, canh lửa, nêm nếm cho hài hòa.
Một số nhà hàng, cơ sở ẩm thực truyền thống tại Ninh Bình cũng đã đưa cá kho gáo vào thực đơn phục vụ du khách. Món ăn không cầu kỳ, nhưng lại gói ghém cả tâm tình và ký ức vùng quê, khiến ai thưởng thức một lần cũng thấy nhớ.
Gìn giữ hương vị quê trong lòng ẩm thực Ninh Bình mới
Cá kho gáo là minh chứng cho triết lý ẩm thực “thuận tự nhiên”, mộc mạc mà sâu sắc.
Giữa nhịp sống hiện đại, những món ăn như cá kho gáo góp phần giữ gìn hồn quê trong nền ẩm thực địa phương. Không cần nguyên liệu đắt tiền hay kỹ thuật chế biến cầu kỳ, cá kho gáo là minh chứng cho triết lý ẩm thực “thuận tự nhiên”, mộc mạc mà sâu sắc.
Trong định hướng phát triển du lịch và ẩm thực của tỉnh Ninh Bình hiện nay, việc giới thiệu những món ăn bản địa như cá kho gáo không chỉ làm phong phú thêm thực đơn đặc sản, mà còn giúp lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống đến du khách trong và ngoài nước.
Cá kho gáo – món ngon của người quê, hương vị của ký ức – đang dần trở thành nét đặc trưng đáng tự hào của ẩm thực Ninh Bình mới.
