Ẩm thực Hà Nội dường như là sự hội tụ tinh hoa ẩm thực của mọi miền. Trong số những tinh hoa ẩm thực ấy phải kể đến món bún thang. Đây được xem là một trong những món ăn tinh tế, chế biến cầu kỳ bậc nhất của người Hà Nội.
Chẳng thế mà trong cuốn “Miếng ngon Hà Nội”, nhà văn Vũ Bằng đã miêu tả bún thang như món quà “đặc biệt” và “giống như một bức tranh phong cảnh trong trẻo mà ở đó những mảng màu nguyên chất được đặt gần nhau chứ không pha lẫn”.
Không ai biết chính xác món bún thang có từ bao giờ. Chỉ biết vào những năm 1930-1940 của thế kỷ trước, bún thang đã rất phổ biến ở Hà Nội. Nó được coi là món ăn của những gia đình khá giả bởi muốn nấu một bát bún thang chuẩn vị phải sử dụng những nguyên liệu đắt tiền.
Nồi nước dùng được chế biến công phu từ 1 đến 2 con gà trống thiến, thêm tôm he từ vùng biển của Thanh Hóa. Không những thế còn phải ninh kỹ, liên tục hớt bọt để nước có độ trong, vị ngọt tự nhiên.
Cũng vì cách chế biến cầu kỳ như thế, mà so với các loại bún khác, nước dùng của bún thang có hương vị tinh túy rất đặc trưng, vừa ngọt, vừa thanh lại đầy đủ dưỡng chất.
Chưa dừng lại ở đó, sự hấp dẫn của bún thang còn thể hiện ở cả cách trình bày. Bát bún là sự hòa quyện của các nguyên liệu đầy màu sắc tự nhiên. Đó là màu hồng nhạt của giò lụa cùng màu trắng của những miếng ức gà xé nhỏ xen lẫn màu vàng của da. Là màu vàng rộm của trứng được tráng mỏng thái chỉ, là màu đỏ của tôm he được giã bông như ruốc, là màu nâu nhạt của củ cải khô, là màu xanh tươi của rau răm….
Tất cả những nguyên liệu ấy, màu sắc ấy, được bày lên trên bát bún rối sợi nhỏ trắng tinh, chan với nước dùng thật sôi, khói bốc lên khiến các nguyên liệu nở ra với màu sắc nổi bật. Bún thang được ăn kèm với chút mắm tôm và một vài giọt nước mắm cà cuống. Mùi thơm của nước dùng, vị ngọt thanh của gà và tôm, chút cay nồng của cà cuống hòa quyện với nhau tạo nên một món ăn cầu kỳ và tinh tế.
Có ý kiến cho rằng, bún thang là món ăn được chế biến sau ngày Tết khi thịt gà, giò lụa ăn không hết nhưng thật ra đây lại là món ăn được chế biến rất tỉ mỉ, cầu kỳ.
Nồi nước dùng là linh hồn của bát bún thang. Một bát bún thang được trình bày đẹp mắt mà nước dùng không đủ độ trong, không đủ độ ngọt tự nhiên thì coi như hỏng vị.
Vì bún thang là thức quà cầu kỳ, tinh tế, kén người làm và kén cả người thưởng thức nên không nhiều cửa hàng trụ lại được lâu. Để có một bát bún thang đúng kiểu cách, người đầu bếp phải là người tinh tế, cẩn thận trong từng khâu, từ chọn nguyên liệu, sơ chế đến cách trình bày. Để làm được một bát bún cũng cần đến hơn 10 loại nguyên liệu. Cũng chính vì sự chọn lọc và cầu kỳ đó, mà dù đã hàng chục năm trôi qua, bún thang vẫn giữ trọn hương vị của món tinh hoa ẩm thực Hà Nội.
Hà Nội không chỉ có 36 phố phường, người Hà Nội còn tự hào bởi nét văn hóa ẩm thực rất riêng của mình. Trong các món ăn của người Hà Nội, món bún thang tồn tại như một thứ không thể thiếu và không thể trộn lẫn. Chỉ một bát bún thôi mà hội tụ đủ cả hương vị lẫn màu sắc. Không quá khi nói rằng bún thang là một trong những món ăn ngon và đẹp bậc nhất, thể hiện sự tinh tế, sành ăn của người Hà Nội.
