Bánh gai – món bánh nếp đen thơm lừng, từng là đặc sản của vùng Nam Định xưa – nay đã trở thành niềm tự hào của người dân tỉnh Ninh Bình mới. Không chỉ là thức quà dân dã gắn với ký ức quê hương, bánh gai còn là biểu tượng của sự gìn giữ hương vị truyền thống giữa thời hiện đại.
Bánh gai – Đặc sản dân gian theo dòng lịch sử về Ninh Bình
Đặc sản bánh gai
Bánh gai là loại bánh truyền thống nổi bật của vùng đồng bằng Bắc Bộ, gắn liền với các dịp lễ Tết, cưới hỏi hay đơn giản là món quà quê dành tặng bạn bè, người thân. Trước đây, bánh gai được xem là đặc sản nổi tiếng của vùng Nam Định. Tuy nhiên, sau khi tỉnh Hà Nam, Ninh Bình, Nam Định thành tỉnh Ninh Bình, món bánh đậm chất quê này hiện đã trở thành một phần của kho tàng ẩm thực tại tỉnh Ninh Bình mới.
Sự chuyển giao này không chỉ là sự thay đổi về địa giới hành chính, mà còn thể hiện cách Ninh Bình tiếp nhận và lan tỏa giá trị ẩm thực truyền thống, làm phong phú thêm bản sắc vùng đất cố đô trong hành trình phát triển bền vững.
Sự kỳ công trong từng chiếc bánh
Để làm ra một chiếc bánh gai thơm ngon đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm của người thợ làm bánh.
Để làm ra một chiếc bánh gai thơm ngon đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm của người thợ làm bánh. Lá gai được chọn lọc kỹ, luộc chín, giã nhuyễn rồi trộn với bột nếp dẻo, ủ kỹ nhiều giờ để tạo thành lớp vỏ bánh mềm, dẻo và có màu đen óng đặc trưng.
Nhân bánh thường gồm đậu xanh xay nhuyễn trộn dừa nạo, mỡ lợn thái hạt lựu, lạc rang và hạt sen, được xào ngọt và viên lại đều tay. Khi gói, bánh được bọc trong lớp lá chuối khô, buộc lạt tre và hấp cách thủy khoảng một giờ cho đến khi dậy mùi thơm ngậy.
Khi bóc bánh, người thưởng thức sẽ cảm nhận được hương lá gai quyện trong lớp vỏ dẻo, vị béo bùi của nhân đậu, sự giòn thơm của dừa và độ ngọt thanh dịu dàng – tất cả làm nên một món ăn tuy giản dị nhưng đầy tinh tế.
Món quà mang đậm hồn quê Ninh Bình
Ngày nay, bánh gai không chỉ hiện diện trong các phiên chợ quê mà còn có mặt tại các cửa hàng đặc sản, gian hàng OCOP hay các khu du lịch của tỉnh Ninh Bình. Với hình thức chỉn chu, dễ vận chuyển, dễ bảo quản, bánh gai đang được nhiều người lựa chọn làm quà biếu mỗi dịp về thăm quê, tham quan danh lam thắng cảnh.
Món bánh này không chỉ mang theo hương vị truyền thống mà còn gợi nhắc về cội nguồn, về sự gắn kết giữa quá khứ và hiện tại. Việc Ninh Bình tiếp tục gìn giữ, tôn vinh và phát triển món bánh gai chính là cách tỉnh bày tỏ sự trân trọng với văn hóa dân gian, đồng thời thúc đẩy du lịch và kinh tế địa phương.
Từ món ăn truyền thống đến sản phẩm đặc sản
Không dừng lại ở quy mô thủ công gia truyền, nhiều cơ sở sản xuất bánh gai tại Ninh Bình hiện đang đầu tư máy móc, cải tiến quy trình để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm. Bên cạnh bánh gai truyền thống, một số nơi còn sáng tạo thêm bánh gai nhân thập cẩm, bánh gai ít ngọt hoặc đóng gói hút chân không tiện lợi cho du lịch và xuất khẩu.
Nhờ vậy, bánh gai ngày càng khẳng định được vị thế trong bản đồ đặc sản của Ninh Bình, trở thành đại diện tiêu biểu cho ẩm thực dân gian hòa quyện với nhịp sống hiện đại.
Bánh gai – không chỉ là món ăn dân dã, mà còn là biểu tượng của sự gìn giữ hồn quê và kết nối truyền thống trong lòng một Ninh Bình đang từng bước vươn mình hội nhập.
