Tây Ninh (Long An cũ) là một vùng đất được lưu dân người Việt khai phá sớm, có nhiều tín ngưỡng dân gian, trong đó có tục thờ Ngũ Hành Nương Nương – dân gian còn gọi là Bà Ngũ hành, 5 vị phúc thần quyền năng: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ; bảo hộ cộng đồng cư dân nông nghiệp trong buổi đầu khai phá vùng đất Nam Bộ đầy khắc nghiệt.
Người dân và khách du lịch nô nức tham gia lễ hội
Nguồn gốc và ý nghĩa:
Lễ hội vía Bà Ngũ Hành bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian thờ Ngũ Hành Nương Nương, các vị thần cai quản năm yếu tố cơ bản của vũ trụ: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
Ra đời trong công cuộc khai hoang lập làng của cộng đồng địa phương, Miếu Bà Ngũ hành ở xã Phước Lý, tỉnh Tây Ninh thờ 5 vị phúc thần được triều đình sắc phong (năm Duy Tân thứ 8) là: Kim Đức Thánh Phi, Mộc Đức Thánh Phi, Thủy Đức Thánh Phi, Hỏa Đức Thánh Phi, Thổ Đức Thánh Phi. Ngoài ra, trong miếu còn thờ Thần Thành Hoàng Bổn Cảnh, Quan Thánh Đế Quân, các vị Tiền Hiền, Hậu Hiền, Tả Ban, Hữu Ban,…
Lễ hội thể hiện ước vọng về cuộc sống no đủ, mùa màng bội thu và cầu mong sự bình an, may mắn cho cộng đồng.
Lễ hội còn là dịp để người dân thể hiện lòng biết ơn đối với các vị thần và bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống.
Điểm độc đáo của lễ hội
Một trong những nghi thức quan trọng của lễ hội
Điểm độc đáo của lễ hội là tính chất nghi lễ có sự hòa hợp giữa lễ thức dân gian mang tính phóng khoáng và lễ thức điển chế cung đình mang tính khuôn mẫu. Vì thế, trong suốt quá trình diễn ra, bên cạnh những nghi lễ cúng đình trang nghiêm: Lễ Túc Yết, Lễ Đoàn Cả là những nghi lễ mang tính dân gian vui nhộn như múa bóng rỗi, xiếc, văn nghệ. Chính sự dung hòa của 2 yếu tố trên tạo ra không gian văn hóa đầy cảm xúc thăng hoa, giúp người đi lễ vừa có những giây phút thiêng liêng, vừa có những khoảnh khắc vui tươi, thoải mái.
Một điểm nhấn trong Lễ hội Vía bà Ngũ Hành là bữa cơm thân mật mà người đi lễ thường gọi là “ăn để lấy lộc bà” – một bữa cơm bình dị, thấm đượm tính cộng đồng.
Thời gian và địa điểm:
Lễ hội thường được tổ chức vào các ngày 18, 19, 20 và 21 tháng Giêng âm lịch hàng năm.
Địa điểm tổ chức thường là các miếu, đình thờ Bà Ngũ Hành, đặc biệt là tại Miếu Bà Ngũ Hành ở xã Phước Lý, tỉnh Tây Ninh.
Năm 2014, Lễ hội vía Bà Ngũ Hành Long Thượng đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Nghi thức và hoạt động:
Một trong nhiều nghi thức tại lễ vía
Lễ hội bao gồm nhiều nghi thức truyền thống như: cầu an, nhạc lễ, múa lân, dâng bông, hát chập Địa nàng, hát bóng rỗi, chầu mời, thỉnh bà…
Nổi bật trong lễ hội là các nghi thức cúng bái, dâng hương, cầu nguyện và các hoạt động văn hóa, nghệ thuật đặc sắc như múa bóng rỗi, hát chập Địa nàng, hát bội…
Lễ hội thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách đến tham dự, chiêm bái và cầu nguyện cho một năm mới an lành, sung túc.
