Nem cua bể là một món ăn đặc sản trứ danh của Hải Phòng, biểu tượng ẩm thực đại diện cho một vùng đất cảng giàu truyền thống, địa linh nhân kiệt. Từ những ngày đầu xuất hiện, nem cua bể đã mang trong mình vẻ đẹp dân dã, giản đơn nhưng lại đậm đà tinh hoa ẩm thực biển miền Bắc, đem đến một trải nghiệm khó quên cho bất cứ ai đã từng thưởng thức. Món ăn này không chỉ tạo nên nét đặc sắc cho ẩm thực Hải Phòng mà còn lan tỏa sức hấp dẫn ra khắp các tỉnh thành trong cả nước.
Nguồn gốc của nem cua bể gắn liền với truyền thống đánh bắt hải sản phong phú của vùng biển Hải Phòng, nơi cua bể – tức cua biển tươi sống được khai thác dồi dào. Người dân địa phương đã biết tận dụng nguồn nguyên liệu quý giá này để sáng tạo ra món ăn mang đậm dấu ấn đặc trưng vùng biển. Nem cua bể ra đời như một sự kết hợp tài tình giữa hương vị mặn mòi của biển cả cùng kỹ thuật chế biến tinh tế của người dân đất cảng. Cách gói nem đặc biệt theo hình vuông thay vì kiểu hình trụ thường thấy ở nhiều nơi đã tạo nên cái tên gọi nem vuông cua bể, đồng thời tạo nên sự khác biệt thú vị không nhầm lẫn với nem cua của các vùng miền khác. Trải qua thời gian, bánh đa nem dùng để gói nem cũng phát triển thành loại bánh đa đặc sản bản địa, khi chiên lên tạo cho nem một hương vị thật giòn rụm mà vẫn giữ trọn vẹn chất béo ngậy của phần nhân bên trong.
Đặc điểm nổi bật làm nên sức hấp dẫn của nem cua bể chính là sự hài hòa tinh tế trong nguyên liệu và cách chế biến. Khác hẳn với món nem thông thường, nhân nem cua bể đòi hỏi thành phần nguyên liệu phải đa dạng và đầy đủ: thịt lợn nạc vai được băm nhuyễn, tôm tươi, cua bể tươi – phần nguyên liệu quý trọng nhất tạo nên mùi vị đặc trưng, cùng với trứng gà, các loại nấm mộc nhĩ, nấm hương, giá đỗ, cà rốt, su hào và hành lá. Mỗi thành phần đều được sơ chế kỹ càng để giữ được độ tươi ngon, hòa quyện tạo nên sự cân bằng giữa vị ngọt, béo và thơm. Bánh đa nem đặc sản gói nem không chỉ đơn thuần là một chiếc bánh mỏng để bọc nguyên liệu mà còn là yếu tố quyết định đến độ giòn rụm sau khi rán. Khi được đặt vào chảo dầu nóng, lớp vỏ chuyển màu vàng ruộm bắt mắt, giòn tan nhưng vẫn giữ được độ mềm mại vừa đủ, không bị bóng dầu hay cháy xém. Nhân bên trong hòa quyện với nước mắm chua ngọt cay cay cùng rau sống tươi mát tạo cho nem cua bể một trải nghiệm vị giác hoàn hảo.
Quy trình làm nem cua bể không đơn giản mà đòi hỏi người làm phải khéo léo trong từng khâu từ chuẩn bị nguyên liệu cho đến kỹ thuật gói nem. Đầu tiên, cua bể tươi được làm sạch, thịt cua tách ra nhẹ nhàng để giữ nguyên độ tươi ngon và chắc, tránh bị tanh hay nát. Tôm và thịt lợn cũng được lựa chọn kỹ, băm nhuyễn vừa phải để tạo độ dẻo mà không vụn. Các loại nấm, cà rốt, su hào được thái nhỏ sau khi đã ngâm nước lạnh giúp giữ độ giòn và không mất màu. Hỗn hợp các nguyên liệu được trộn đều cùng trứng gà, tẩm ướp gia vị phù hợp sao cho mỗi thành phần hòa quyện nhưng vẫn giữ được vị riêng biệt. Bánh đa nem truyền thống được ngâm và cuốn thật khéo, tạo thành chiếc nem vuông vừa vặn, không quá dày cũng không quá mỏng, đảm bảo khi rán nem không bị vỡ hoặc khô. Chiếc nem sau khi gói được rán ngập dầu trên chảo nóng, người đầu bếp cần điều chỉnh lửa để nem chín vàng đều, lớp vỏ giòn tan nhưng nhân bên trong vẫn giữ được độ mềm mọng và đậm đà hương vị biển.
Hướng dẫn cách thưởng thức nem cua bể đúng chuẩn cũng là một phần quan trọng không thể thiếu để món ăn phát huy hết giá trị hương vị. Nem thường được ăn kèm với bún tươi, rau sống như xà lách, mùi tàu, húng quế cùng một bát nước chấm pha chế cầu kỳ, thường xuất phát từ nước mắm Cát Hải trứ danh của Hải Phòng, hòa quyện cùng chanh tươi, tỏi băm, ớt và đường tạo nên vị chua ngọt cay mặn hài hòa. Khi thưởng thức, người ăn sẽ cảm nhận được lớp vỏ nem giòn tan ngay đầu lưỡi, ngay tiếp đó là vị ngọt thanh tự nhiên từ thịt cua biển, tôm và thịt lợn hòa quyện vào nhau tinh tế, kết hợp với vị chua cay của nước chấm, bổ sung thêm vị tươi mát của rau sống. Nem cua bể ngon nhất là sau khoảng 5 phút kể từ khi vớt khỏi chảo dầu để ráo mỡ, bởi lúc này nem giữ được độ giòn mà không bị ngấy dầu, nhân trọn vẹn vị ngon. Cách ăn nem cua bể không cầu kỳ nhưng lại đòi hỏi sự tinh tế trong phối hợp các thành phần ăn kèm để món ăn được cân bằng và không gây cảm giác ngấy.
Không chỉ là món ăn hàng ngày trong các gia đình vùng biển Hải Phòng, nem cua bể còn thường xuyên xuất hiện trong các dịp lễ Tết, cỗ bàn hay hội hè quan trọng, thể hiện tấm lòng hiếu khách và sự trân trọng nguồn hải sản tươi ngon của người dân địa phương. Trong những năm gần đây, món nem cua bể đã vượt qua ranh giới địa phương, trở thành món đặc sản thu hút du khách khắp nơi khi đến với thành phố cảng Hải Phòng. Nhiều quán ăn lâu đời, như quán nem cua bể Thuận Yến, đã tồn tại gần 40 năm nay vẫn giữ trọn vẹn bí quyết chế biến truyền thống, góp phần lan tỏa nét ẩm thực độc đáo này ra các tỉnh thành phía Bắc như Hà Nội và thậm chí cả thành phố Hồ Chí Minh.
Có thể nói, nem cua bể không chỉ đơn thuần là một món ăn mà còn là biểu tượng văn hóa ẩm thực gắn bó mật thiết với đời sống, phong tục tập quán của người dân miền biển Hải Phòng. Sự kết hợp tinh tế giữa các nguyên liệu của đất và biển, cách chế biến công phu cùng kỹ thuật gói nem độc đáo đã làm nên một món ăn vừa truyền thống vừa đậm đà bản sắc vùng miền. Mỗi chiếc nem vuông bé xinh mang trong mình hương vị của đất cảng, khiến những ai đã từng thưởng thức đều nhớ mãi và mong muốn được quay lại đón nhận món ngon đặc biệt này. Đó cũng chính là lý do nem cua bể trở thành niềm tự hào không chỉ của người Hải Phòng mà còn của nền ẩm thực Việt Nam.
