Đền Kiếp Bạc là di tích lịch sử – tâm linh nổi tiếng tại phường Chí Linh 3, thành phố Hải Phòng, thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, vị anh hùng dân tộc có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông thế kỷ XIII.
Vị trí Đền Kiếp Bạc
Đền Kiếp Bạc nằm trong quần thể di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc, hiện thuộc thành phố Hải Phòng. Đền tọa lạc tại một thung lũng trù phú, được ba phía bao bọc bởi dãy núi Rồng uy nghi, phía trước có sông Thương hiền hòa chảy qua, tạo nên một cảnh quan thiên nhiên hữu tình, sơn thủy hữu cơ, rất thuận lợi về phong thủy và thế trận quân sự xưa.
Vị trí đền cách Hà Nội khoảng hơn 70km về phía Đông Bắc, cách trung tâm thành phố Chí Linh khoảng 10 km, cách di tích danh thắng chùa Côn Sơn khoảng 7 km. Đây là nơi giữ vị trí chiến lược trọng yếu thời Trần và đã được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt.
Lịch sử Đền Kiếp Bạc
Đền Kiếp Bạc có tên chữ là “Trần Hưng Đạo vương từ” và được xây dựng để thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn (1228-1300), một vị tướng tài ba của nhà Trần, người ba lần đại phá quân Nguyên Mông, giữ yên bờ cõi nước Việt.
Vào thế kỷ XIII, Kiếp Bạc là khu căn cứ quan trọng do Hưng Đạo Đại Vương lập ra để tích trữ lương thực, rèn luyện binh sĩ, đồng thời là trung tâm chỉ huy quân dân trong cuộc kháng chiến chống xâm lược. Sau khi ông mất năm 1300, nhân dân địa phương đã xây dựng đền thờ ông tại đây để tưởng nhớ công lao to lớn. Qua các thời kỳ, đền còn là nơi tổ chức các nghi thức, lễ hội tưởng niệm Đức Thánh Trần, vị anh hùng dân tộc được suy tôn.
Kiếp Bạc còn là đầu mối giao thông thủy bộ chiến lược phía Đông kinh thành Thăng Long thời bấy giờ. Trong lịch sử, đây là nơi ghi dấu ấn những chiến thắng vang dội trước các đội quân Nguyên Mông hùng mạnh, trở thành điểm tựa trong các cuộc kháng chiến giữ nước của dân tộc.
Các địa điểm tham quan tại Đền Kiếp Bạc
Đền Kiếp Bạc nằm trong khuôn viên rộng khoảng 13.500 m2, thuộc quần thể di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc, thu hút đông đảo khách hành hương và du khách đến tham quan, tìm hiểu văn hóa lịch sử.
Một số địa điểm tham quan nổi bật trong khu vực Đền Kiếp Bạc bao gồm:
- Cổng đền chính: Với cổng lớn ba cửa nguy nga, cổ kính, trên mặt cổng có chữ Hán “Hưng thiên vô cực” (Sự nghiệp sống mãi với trời đất). Hai bên cột cổng là câu đối bằng chữ Hán thể hiện khí thế anh hùng và thế trận quân sự “Vạn Kiếp hữu sơn giai kiếm khí / Lục Đầu vô thủy bất thu thanh”.
- Giếng Ngọc: Nằm trong khu đền, gắn liền với truyền thuyết nước giếng không bao giờ cạn, biểu tượng cho sự trường tồn và linh thiêng của đền.
- Hang Tiền: Nơi chứa ngân khố thời kỳ kháng chiến, nơi cất giấu lương thực và vũ khí phục vụ công cuộc chống giặc.
- Các nhà trưng bày hiện vật: Bảo tồn nhiều cổ vật liên quan đến cuộc đời, sự nghiệp của Hưng Đạo Đại Vương và phong trào kháng chiến nhà Trần.
- Cảnh quan thiên nhiên xung quanh: Đền được bao quanh bởi sông nước, núi rừng và những dãy núi như Ngũ Nhạc (tả Thanh Long), Kỳ Lân (hữu Bạch Hổ), núi Trúc Thôn, núi Phượng Hoàng và xa xa là dãy An Lạc, tạo nên một khung cảnh phong thủy hài hòa và độc đáo.
Ngoài ra, du khách có thể kết hợp tham quan thêm các địa điểm trong quần thể di tích như Chùa Côn Sơn và quần thể thắng cảnh danh thắng Chí Linh.
Các công trình kiến trúc nổi bật tại Đền Kiếp Bạc
Đền Kiếp Bạc là tổ hợp các công trình kiến trúc cổ có giá trị lịch sử và nghệ thuật cao, tiêu biểu cho phong cách kiến trúc truyền thống Việt Nam vùng Bắc Bộ.
- Cổng tam quan: Công trình đầu tiên khi vào đền, xây bằng gỗ và đá, chạm khắc cầu kỳ thể hiện sự uy nghiêm, cổ kính, với mái ngói âm dương đặc trưng. Các câu đối trên cổng mang ý nghĩa tôn vinh công lao vị anh hùng dân tộc.
- Chính điện (Nhà thờ chính): Nơi thờ tự Hưng Đạo Đại Vương. Cấu trúc gồm nhà tiền tế và hậu cung, mái cong đặc trưng, hệ thống vì kèo và các họa tiết hoa văn truyền thống thể hiện nét mỹ thuật và tín ngưỡng dân gian.
- Sinh Từ (Nhà thờ sinh thời): Theo ghi chép, vua Trần lập Sinh Từ nhằm tôn thờ Hưng Đạo Đại Vương ngay khi ông còn sống. Đây là công trình biểu tượng sự tôn kính đặc biệt, thể hiện mối liên kết thiêng liêng giữa vua và vị tướng tài.
- Hệ thống nhà phụ trợ và nhà trưng bày: Trưng bày nhiều tư liệu, hiện vật quý giá liên quan đến lịch sử nhà Trần, cuộc đời Hưng Đạo Đại Vương và kháng chiến dân tộc.
- Các bia đá và câu đối lớn: Được khắc họa tinh xảo, ghi lại các sự kiện lịch sử, truyền thống chiến đấu hào hùng, cùng các câu thơ văn ca ngợi vị anh hùng được người dân tôn vinh.
Kiến trúc Đền Kiếp Bạc hòa quyện với thiên nhiên, đặt trên nền đất thuận phong thủy với thế rồng chầu hổ phục, tạo nên không gian linh thiêng, uy nghi, hòa hợp với môi trường địa hình.
Hướng dẫn tham quan Đền Kiếp Bạc
Đền Kiếp Bạc thường mở cửa phục vụ khách hành hương và du khách tham quan quanh năm, đặc biệt vào các dịp lễ hội kỷ niệm ngày sinh và ngày mất của Hưng Đạo Đại Vương (15-20 tháng 8 âm lịch, tức tháng 10 Dương lịch).
Di chuyển đến Đền Kiếp Bạc
- Từ Hà Nội: Du khách có thể di chuyển bằng xe khách hoặc xe máy theo hướng đi Hải Dương cũ, tiếp tục theo quốc lộ để đến thành phố Chí Linh, từ đó đi thêm khoảng 10 km theo biển chỉ dẫn đến xã Hưng Đạo là tới đền Kiếp Bạc. Quãng đường khoảng hơn 70 km, thuận tiện cho chuyến đi trong ngày hoặc cuối tuần.
- Đi lại trong khu di tích: Khu vực đền rộng rãi, thuận tiện đi bộ khám phá. Các đường đi có biển chỉ dẫn rõ ràng giúp du khách tham quan các hạng mục như cổng đền, chính điện, giếng Ngọc, hang Tiền, các nhà trưng bày.
Lưu ý khi tham quan
- Đền thuộc quản lý nhà nước, là nơi linh thiêng nên khách tham quan cần giữ trật tự, ăn mặc nghiêm túc, không gây ồn ào, giữ gìn cảnh quan và tránh làm hư hỏng di tích.
- Vào mùa lễ hội cao điểm, du khách nên đặt phòng nghỉ tại khu vực Chí Linh hoặc các nhà nghỉ quanh đền trước để thuận tiện tham quan và tham gia lễ hội.
- Ngoài việc thắp hương và tham quan kiến trúc đền, du khách có thể tham gia vào các hoạt động lễ hội truyền thống với các trò chơi dân gian, văn nghệ, và hiểu thêm về lịch sử dân tộc thông qua các hiện vật, bài thuyết minh tại đền.
- Du khách nên chuẩn bị giày dép thoải mái, nước uống, và máy ảnh để ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ trong chuyến hành hương về nguồn này.
Đền Kiếp Bạc không chỉ là nơi thờ phụng Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, mà còn là biểu tượng văn hóa – lịch sử tiêu biểu cho tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam trong các cuộc chiến tranh vệ quốc thời trung đại. Với vị trí đắc địa, kiến trúc cổ kính, hệ thống hiện vật phong phú và cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, đền Kiếp Bạc là điểm đến lý tưởng cho ai muốn hòa mình vào không gian lịch sử, tâm linh và tìm hiểu sâu sắc về truyền thống yêu nước của dân tộc.
