Lễ hội Đền Chiêu Trưng (còn gọi là lễ hội Lê Khôi) là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc của tỉnh Hà Tĩnh, được tổ chức hằng năm để tưởng nhớ công lao của Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi – vị tướng tài ba thời hậu Lê. Đây là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, mang đậm nét tín ngưỡng dân gian của cư dân ven biển Hà Tĩnh. Lễ hội thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương đến tham dự với không khí trang nghiêm, tôn kính nhưng cũng đầy sôi động và giàu bản sắc văn hóa.
1. Địa điểm tổ chức
Lễ hội được tổ chức tại Khu di tích đền Chiêu Trưng, thuộc xã Thạch Khê (trước sáp nhập là xã Đỉnh Bàn), tỉnh Hà Tĩnh. Ngoài ra, các hoạt động rước lễ còn diễn ra ở một số xã lân cận như xã Mai Phụ, xã Lộc Hà. Đền tọa lạc dưới chân núi Long Ngâm, sát biển Cửa Sót, tạo nên một không gian tâm linh vừa linh thiêng, vừa thơ mộng.
2. Lịch sử lễ hội và nhân vật được thờ phụng
Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi là con trai thứ của vua Lê Thái Tổ – người sáng lập triều Hậu Lê. Ông là danh tướng có nhiều đóng góp trong cuộc kháng chiến chống quân Minh và giữ vững biên cương phía Nam. Năm 1446, trên đường hành quân đánh Chiêm Thành trở về, ông mất tại chân núi Long Ngâm. Nhà vua lập đền thờ và từ đó nhân dân tôn ông như một vị thành hoàng linh thiêng, hàng năm tổ chức lễ hội vào ngày mất để tưởng nhớ công lao.
3. Thời gian tổ chức lễ hội
Lễ hội chính thức diễn ra trong 3 ngày, từ mùng 1 đến mùng 3 tháng 5 âm lịch hằng năm. Ngày mùng 2 tháng 5 âm lịch là ngày chính lễ – ngày giỗ của Chiêu Trưng Đại vương. Trong thời gian này, các hoạt động lễ và hội diễn ra sôi nổi.
4. Các nghi lễ và hoạt động chính
Lễ hội được tổ chức với quy mô lớn, bao gồm phần lễ trang nghiêm và phần hội rộn ràng, mang đậm bản sắc vùng biển miền Trung.
Phần lễ:
- Rước linh vị: Diễn ra cả bằng đường bộ và đường thủy, xuất phát từ các xã xung quanh về đền chính. Đoàn rước có kiệu, lọng, cờ hoa, đội nhạc lễ và hàng trăm người dân tham gia hóa trang thành binh sĩ.
Lễ rước linh vị về đền Lê Khôi
- Lễ tế và dâng hương: Được tổ chức long trọng tại đền chính dưới chân núi Long Ngâm. Lãnh đạo địa phương, các đoàn đại biểu và nhân dân tham gia dâng hương, cầu bình an, quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa.
Phần hội:
- Đua thuyền truyền thống trên sông Cửa Sót – hoạt động đặc sắc thu hút đông đảo người dân ven biển.
- Các trò chơi dân gian và thể thao: như kéo co, bóng chuyền, bóng đá…
- Hoạt động văn hóa – văn nghệ: biểu diễn dân ca ví giặm, hò vè, hát sắc bùa, giao lưu các đoàn nghệ thuật trong tỉnh.
5. Giá trị văn hóa – tâm linh của lễ hội
Lễ hội Đền Chiêu Trưng mang nhiều giá trị sâu sắc:
- Tâm linh – tri ân: Ghi nhớ công lao của một vị tướng tài ba, thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn”.
- Giáo dục truyền thống: Khơi dậy tinh thần yêu nước, dũng cảm bảo vệ Tổ quốc của thế hệ trẻ.
- Bảo tồn văn hóa dân gian: Duy trì các hình thức nghệ thuật truyền thống và nghi thức tế lễ cổ truyền.
6. Vai trò trong phát triển du lịch địa phương
Lễ hội không chỉ mang giá trị lịch sử – văn hóa mà còn là điểm nhấn du lịch tâm linh của Hà Tĩnh. Chính quyền địa phương đã và đang kết nối Khu di tích Đền Chiêu Trưng với các điểm đến như:
- Khu du lịch sinh thái Quỳnh Viên, bãi tắm Thạch Hải, biệt thự nghỉ dưỡng Vinpearl Cửa Sót.
- Tạo nên chuỗi sản phẩm du lịch văn hóa – biển – nghỉ dưỡng hấp dẫn du khách.
Ngoài ra, hạ tầng giao thông, dịch vụ lưu trú và truyền thông du lịch cũng được chú trọng phát triển, nhằm quảng bá rộng rãi lễ hội ra cả nước và quốc tế.
7. Kết luận
Lễ hội Đền Chiêu Trưng – Lê Khôi là một sự kiện văn hóa – tâm linh đặc sắc, không chỉ thể hiện truyền thống lịch sử hào hùng mà còn góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa miền biển Hà Tĩnh. Đây là điểm đến lý tưởng cho du khách muốn hòa mình vào không gian lễ hội dân gian, tìm hiểu lịch sử dân tộc và khám phá vẻ đẹp thiên nhiên kết hợp nghỉ dưỡng ven biển.
Nếu có dịp ghé thăm Hà Tĩnh vào dịp tháng 5 âm lịch, đừng quên lên lịch để tham dự lễ hội đặc biệt này!
