Tháp Bà Ponagar là niềm tự hào của người dân Khánh Hòa, là công trình kiến trúc đặc sắc, là biểu tượng của sự giao thoa văn hóa, tín ngưỡng.

Di tích Tháp Bà Ponagar ở Khánh Hòa là một trong 5 di tích được Chính phủ công nhận là di tích quốc gia đặc biệt.

Đầu năm 2025, Chính phủ đã công bố xếp hạng di tích đặc biệt với 5 di tích. Trong đó danh sách lần này có Di tích nghệ thuật Tháp Bà Ponagar – vốn được coi là niềm tự hào của người Chăm từ nhiều thế kỷ qua.

Tháp Bà Ponagar hiện tọa lạc ở phường Bắc Nha Trang mới, đã được xếp hạng di tích quốc gia vào năm 1979.

Tháp Bà Ponagar, nằm trên đỉnh đồi cửa sông Cái – Nha Trang, là một trong những khu đền tháp Chăm lớn đẹp nhất còn được bảo tồn đến hôm nay.

Di tích Tháp Bà Ponagar được người Chăm xây dựng từ thế kỷ VIII đến thế kỷ XIII, trên đồi Cù Lao để thờ Nữ thần Ponagar là Mẹ Xứ sở của người Chăm, nên tên thường gọi là Tháp Bà Ponagar.

Khu di tích Tháp Bà Ponagar là một quần thể kiến trúc gồm có tháp cổng, Mandapa và khu đền tháp. Tuy nhiên, do biến động của lịch sử nên hiện nay khu di tích còn lại 5 công trình kiến trúc ở hai mặt bằng là Mandapa và khu đền tháp.

Di tích Tháp Bà Ponagar có kỹ thuật xây dựng và phương pháp chế tạo ra những viên gạch để xây các đền tháp hết sức độc đáo, cho đến nay vẫn còn có nhiều câu hỏi chưa tìm được lời giải đáp.

Trải qua hàng nghìn năm, một số chi tiết ở tháp Chăm cổ vẫn giữ gần như nguyên vẹn. Ảnh: Bình Quý

Di tích Tháp Bà Ponagar không chỉ là nơi linh thiêng mà còn là điểm thu hút du khách trong và ngoài nước. Bên cạnh những giá trị kiến trúc độc đáo, nơi đây còn thu hút bởi các hoạt động văn hóa như biểu diễn nghệ thuật múa Chăm, dệt thổ cẩm và đặc biệt là lễ hội Tháp Bà Ponagar được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2012.

Di tích Tháp Bà Ponagar là điểm thăm quan không thể bỏ qua của du khách trong và ngoài nước khi đến với phố biển Nha Trang. Ảnh: Bình Quý

Từ 25-27.4 (20-23.3 Âm lịch) hàng năm, đông đảo đồng bào Chăm từ các tỉnh như, Khánh Hòa, Đắk Lắk, Lâm Đồng, TPHCM… hành hương về Tháp Bà Ponagar tham gia lễ hội tưởng nhớ Thiên Y Ana Thánh Mẫu (Po Inư Nag), người mẹ xứ sở với nhiều công lao giúp dân và mang lại hạnh phúc cho họ.

Ông Lê Văn Hoa – Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Khánh Hòa – đánh giá, việc Tháp Bà Ponagar được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, góp phần nâng cao vị thế của di tích trong hệ thống di sản văn hóa Việt Nam.