Nhắc đến xứ Nghệ, ngoài những làn điệu ví giặm mượt mà hay bát cháo lươn cay nồng, chắc chắn không thể bỏ qua kẹo cu đơ – món quà giản dị nhưng đầy tinh tế của vùng đất này. Với sự hòa quyện giữa mật mía, mạch nha, gừng và đậu phộng rang, kẹo cu đơ không chỉ là món ăn vặt quen thuộc mà còn chứa đựng cả ký ức tuổi thơ và tình cảm chân thành của người dân nơi đây.
Kẹo cu đơ – sự hoà quyện khó quên
I. Kẹo cu đơ là gì?
Kẹo cu đơ là một trong những đặc sản nổi tiếng nhất của miền đất xứ Nghệ, nổi bật với hình dáng tròn trịa giản dị nhưng đầy hấp dẫn. Món kẹo này được tạo nên từ sự kết hợp hài hòa giữa lớp bánh tráng bên ngoài mềm dẻo, hơi sần sùi và phần nhân bên trong gồm đậu phộng rang, mật mía cùng gừng tươi thơm nồng.
Để làm nên mẻ kẹo ngon chuẩn vị, nguyên liệu phải được chọn lọc kỹ lưỡng: đậu phộng hoặc hạt điều phải căng mẩy, vỏ mỏng, rang vàng giòn; mật mía cần đặc sánh, thơm và có màu vàng nâu óng như mật ong; bánh tráng bọc ngoài vừa dày vừa dai, rắc thêm chút gừng để làm dậy mùi.
Kẹo cu đơ ngon nhất khi ăn cùng chén chè xanh nóng. Cầm miếng kẹo chắc tay, cảm nhận lớp vỏ dẻo dai hòa quyện với vị bùi béo của đậu phộng và vị cay ngọt đặc trưng của mật gừng, ai đã từng nếm thử một lần sẽ khó lòng quên được hương vị rất “Nghệ” này.
Kẹo cu đơ ngon nhất khi ăn cùng chén chè xanh nóng
II. Nguồn gốc của kẹo cu đơ Nghệ An
Tên gọi “kẹo cu đơ” bắt nguồn từ một câu chuyện dân gian thú vị ở làng Thịnh Xá, Hà Tĩnh – vùng đất giáp ranh với Nghệ An. Ngày xưa, trong làng có một ông lão tên Vi, thường được gọi thân mật là ông Hai. Ban đầu, ông mưu sinh bằng nghề bán trầu nhưng không thành công, nên chuyển sang nấu kẹo lạc để buôn bán ở chợ. Nhờ khéo léo và tỉ mỉ trong cách chọn nguyên liệu – từ đậu phộng béo bùi, mật mía thơm nồng cho tới lớp bánh tráng dẻo dai – kẹo của ông Hai nhanh chóng trở thành món ăn được người dân yêu thích.
Điều đặc biệt là ông thường bán một đĩa kẹo với giá hai đồng, nên dân làng quen gọi ông bằng cái tên “Cu Hai” – vừa gợi nhớ tên ông, vừa ám chỉ giá bán. Một lần, nhóm binh lính Pháp đi qua vùng này được mời thưởng thức kẹo và uống trà xanh tại nhà ông. Khi phiên dịch giới thiệu, từ “Hai” được đọc thành “deux” trong tiếng Pháp. Từ đó, cách gọi vui “Cu Hai – Cu Đơ” lan truyền trong dân gian và trở thành tên gọi chính thức của món kẹo này cho đến tận ngày nay.
III. Nguyên liệu cần chuẩn bị
Để làm được mẻ kẹo cu đơ ngon chuẩn vị Nghệ An, bạn cần chuẩn bị:
- 300g đậu phộng rang thơm
- 150ml mật mía nguyên chất (mua tại siêu thị hoặc chợ)
- 100g mạch nha nếp để tăng độ dẻo và mùi thơm hấp dẫn
- 20ml nước cốt gừng và 1–2 nhánh gừng tươi
- Bánh tráng nướng mỏng giòn với kích thước tùy ý
- Dụng cụ cơ bản: chảo, nồi, muỗng và bếp
Nguyên liệu tuy dân dã nhưng phải được chọn kỹ: đậu phộng phải chắc hạt, vỏ mỏng; mật mía phải sánh, thơm và có màu vàng nâu óng như mật ong; bánh tráng vừa đủ độ dày để kẹp mà không quá cứng hay quá mỏng.
IV. Cách làm kẹo cu đơ chuẩn vị
Bước đầu tiên là rang đậu phộng. Bắc chảo lên bếp, đợi nóng rồi cho đậu vào rang đều tay đến khi hạt chín vàng và dậy mùi thơm. Tùy khẩu vị, bạn có thể giữ nguyên lớp vỏ lụa hoặc bóc bỏ để kẹo mịn miệng hơn. Gừng tươi sau khi rửa sạch sẽ được cạo vỏ và thái nhỏ hoặc giã nhuyễn để sẵn.
Tiếp đến, cho mạch nha và mật mía vào nồi, đun trên lửa vừa. Khi hỗn hợp sôi, hạ nhỏ lửa và đảo liên tục để tránh cháy. Để kiểm tra độ chuẩn, nhỏ vài giọt mật vào bát nước lạnh – nếu giọt mật giữ hình tròn, không tan và có màu cánh gián đẹp mắt thì hỗn hợp đã đạt.
Khi mật đạt, nhanh tay đổ đậu phộng vào đảo đều để từng hạt được phủ kín lớp mật ngọt thơm. Sau đó, đổ hỗn hợp kẹo trực tiếp lên miếng bánh tráng nướng, dàn mỏng ra rồi đặt thêm một miếng bánh tráng khác lên trên, ép nhẹ cho dính. Ở một số gia đình Nghệ An, người ta vẫn giữ cách truyền thống: đổ kẹo lên giấy quét dầu hoặc mâm thoa dầu mà không dùng bánh tráng để hương vị mật mía đậm đà hơn.
Lạc (đậu phộng) là nguyên liệu chính trong món kẹo này
Cuối cùng, chờ kẹo nguội hẳn rồi cất vào túi kín, bảo quản nơi khô ráo hoặc ngăn mát tủ lạnh để dùng dần. Kẹo ngon nhất khi ăn kèm chén chè xanh nóng: vị đắng nhẹ của trà hòa cùng cái ngọt bùi của đậu phộng và cay thơm của gừng tạo nên một trải nghiệm hương vị khó quên.
Kẹo cu đơ Nghệ An một thứ quà đặc sản đặc biệt và vô cùng được ưa chuộng bởi du khách khi đến vùng đất này. Nếu bạn có dịp đặt chân đến xứ Nghệ thì đừng quên mua kẹo cu đơ về làm quà. Hoặc bạn có thể tự tay làm kẹo theo công thức mà chúng tôi đã giới thiệu ở bài viết.
