Từng được biết đến như đặc sản nổi bật của vùng Nam Định xưa, xôi xíu nay đã trở thành một phần trong bản đồ ẩm thực phong phú của tỉnh Ninh Bình sau khi mô hình địa phương hai cấp được áp dụng. Với hương vị đậm đà, hình thức bắt mắt và cách chế biến kỳ công, món ăn này không chỉ chinh phục người dân bản địa mà còn gây ấn tượng mạnh với du khách thập phương.
Xôi xíu không chỉ là món ăn sáng quen thuộc mà còn là một phần ký ức tuổi thơ.
Món ăn từ ký ức, lan tỏa trong hiện tại
Xôi xíu gắn liền với ký ức của nhiều thế hệ người vùng đồng bằng Bắc Bộ. Món ăn này xuất hiện từ đầu thế kỷ XX, khởi đầu từ những gánh hàng rong, rồi dần dà trở thành món điểm tâm quen thuộc, được ưa chuộng bởi cả người lao động bình dân lẫn giới công chức, học sinh. Khi các đơn vị hành chính sáp nhập, vùng đất từng là Nam Định trở thành một phần của tỉnh Ninh Bình mới, xôi xíu cũng được “chuyển mình” thành đặc sản của vùng đất Cố đô – tiếp nối hương vị truyền thống trong hình hài hiện đại.
Việc tiếp nhận và tôn vinh những tinh hoa ẩm thực sau điều chỉnh địa giới cho thấy tư duy cởi mở, tôn trọng giá trị di sản và sự thống nhất văn hóa vùng miền trong phát triển.
Đặc sản xôi xíu
Nguyên liệu đơn giản nhưng hương vị độc đáo
Điểm đặc biệt của xôi xíu là sự kết hợp khéo léo giữa xôi trắng dẻo thơm và thịt xíu – tức thịt heo quay mềm, ngấm gia vị. Gạo nếp được chọn kỹ, nấu chín bằng phương pháp đồ truyền thống, sao cho từng hạt xôi tơi mềm mà không nát. Thịt xíu được ướp với ngũ vị hương, mật ong, nước tương… rồi đem quay hoặc áp chảo đến khi có lớp vỏ vàng óng, hương thơm ngào ngạt.
Món ăn còn được bổ sung thêm lạp xưởng, ruốc thịt, hành phi và nước sốt đặc chế từ nước thịt đậm đà. Tất cả hòa quyện trong một bát xôi đầy đặn, béo ngậy nhưng không ngán, khiến thực khách khó lòng quên được chỉ sau một lần thưởng thức.
Từ món ăn sáng đến biểu tượng ẩm thực đường phố
Xôi xíu không chỉ là món ăn sáng bình dân mà còn trở thành một phần không thể thiếu trong nhịp sống đô thị của tỉnh Ninh Bình.
Xôi xíu không chỉ là món ăn sáng bình dân mà còn trở thành một phần không thể thiếu trong nhịp sống đô thị của tỉnh Ninh Bình. Tại các khu chợ, khu dân cư hay điểm du lịch trong tỉnh, du khách có thể dễ dàng bắt gặp những hàng xôi xíu luôn nghi ngút khói, tấp nập người mua.
Sự phát triển của món ăn này còn thể hiện ở việc nhiều hàng quán đã đưa xôi xíu lên thực đơn giao hàng, đóng hộp mang đi, hoặc cải tiến cách trình bày để phục vụ thực khách trẻ tuổi. Từ hình ảnh mộc mạc của gánh hàng rong, nay xôi xíu đã có mặt tại nhiều nhà hàng, quán ăn đặc sản trong tỉnh – khẳng định giá trị vượt thời gian của món ăn này.
Giữ hồn cũ trong diện mạo mới
Đặc sản xối xíu
Trong dòng chảy phát triển của văn hóa ẩm thực Ninh Bình, xôi xíu không chỉ là món ngon mà còn là câu chuyện về sự hòa nhập và tiếp nối. Dù đã vượt khỏi địa danh Nam Định cũ để trở thành một phần của Ninh Bình mới, nhưng món ăn vẫn giữ được nguyên bản hương vị – như một sự tôn trọng ký ức tập thể và nền ẩm thực truyền thống.
Việc xôi xíu trở thành đặc sản Ninh Bình thể hiện sự linh hoạt trong tiếp nhận và phát huy giá trị vùng miền – giúp tỉnh không chỉ nổi bật với những món ăn lâu đời như dê núi, cơm cháy mà còn ghi dấu trong lòng thực khách bằng những món ăn đường phố dân dã, dễ gần và đầy cuốn hút.
