Là một trong những lễ hội truyền thống tiêu biểu vùng đồng bằng Bắc Bộ, Lễ hội Đền Trần mang đậm giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh. Được tổ chức thường niên tại đền Trần (nay thuộc tỉnh Ninh Bình), lễ hội không chỉ tưởng niệm công lao các vị vua Trần, mà còn tái hiện hào khí Đông A – một trong những niềm tự hào lớn nhất của dân tộc Việt Nam.
Lễ hội Đền Trần – Tôn vinh triều đại nhà Trần trên đất Thiên Trường xưa
Không gian linh thiêng của vùng đất phát tích vương triều Trần
Đền Trần xưa thuộc làng Tức Mặc, phủ Thiên Trường – vùng đất phát tích của vương triều Trần, nơi sinh ra nhiều vị vua anh minh, nổi tiếng với ba lần đánh bại quân Nguyên Mông vào thế kỷ XIII. Đền được xây dựng để thờ 14 vị vua Trần cùng các bậc công thần khai quốc, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, truyền thống tôn kính tổ tiên của người Việt.
Lễ hội Đền Trần diễn ra vào ngày rằm tháng Giêng âm lịch hằng năm. Trong không gian linh thiêng và trang trọng của đền, người dân khắp nơi nô nức về trẩy hội, dâng hương tưởng niệm, cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Đây là thời khắc người dân được hòa mình vào dòng chảy lịch sử thiêng liêng, tái hiện lòng tự hào dân tộc.
Nghi lễ rước nước – nét đặc sắc riêng biệt của lễ hội
Lễ hội Đền Trần
Một trong những nghi lễ quan trọng và độc đáo của lễ hội là Lễ rước nước từ sông Hồng – biểu tượng của sự sống, sinh khí và mạch nguồn văn hóa. Nghi thức rước nước thể hiện sự tôn trọng thiên nhiên, tri ân nguồn nước nuôi dưỡng cuộc sống và đồng thời là cầu mong mùa màng tốt tươi.
Lễ rước diễn ra long trọng với đội hình rước gồm kiệu, cờ, nhạc lễ, người gánh nước và đoàn dân làng, tái hiện sinh động không khí lễ hội truyền thống. Sau khi nước được rước về, các thầy tế sẽ dùng nước đó để làm lễ mộc dục (tắm tượng), chuẩn bị cho nghi thức tế lễ chính thức. Đây là điểm nhấn mang tính tâm linh sâu sắc, kết nối tín ngưỡng dân gian với yếu tố lịch sử.
Lễ hội mang ý nghĩa giáo dục và gắn kết cộng đồng
Lễ hội Đền Trần không chỉ là dịp tưởng nhớ tổ tiên mà còn là một sự kiện văn hóa – xã hội có sức lan tỏa lớn.
Lễ hội Đền Trần không chỉ là dịp tưởng nhớ tổ tiên mà còn là một sự kiện văn hóa – xã hội có sức lan tỏa lớn. Các hoạt động tế lễ được tổ chức theo nghi thức cổ truyền, kết hợp cùng phần hội với nhiều trò chơi dân gian như múa lân – sư – rồng, vật cổ truyền, đấu cờ người… thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.
Thông qua lễ hội, thế hệ trẻ được giáo dục về truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết, về lịch sử hào hùng của dân tộc. Đồng thời, đây cũng là dịp để cộng đồng cùng nhau thực hành, lưu giữ và phát huy giá trị của di sản văn hóa phi vật thể. Việc Lễ hội Đền Trần được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ là vinh dự của địa phương, mà còn là minh chứng cho sức sống lâu bền của văn hóa Việt Nam qua bao thế kỷ.