Nghề dệt thổ cẩm người M’nông – Di sản văn hóa bền màu núi rừng Đồng Nai
Trên vùng đất Đông Nam Bộ ngày càng sôi động với công nghiệp và đô thị hóa, một nghề thủ công truyền thống vẫn bền bỉ tồn tại – đó là dệt thổ cẩm của người M’nông. Nghề này vừa được Bộ Văn hóa – Thể thao & Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào ngày 18/5/2023, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong việc bảo tồn giá trị bản địa kéo dài qua nhiều thế hệ.
Phụ nữ dân tộc M’nông dệt thổ cẩm.
Người M’nông, phân bố chủ yếu ở các xã Bù Gia Mập, Thọ Sơn, Đắk Nhau, duy trì nghề dệt thổ cẩm như một phần không thể tách rời trong đời sống văn hóa – tín ngưỡng. Nghề đòi hỏi sự khéo léo từ khâu chọn nguyên liệu tự nhiên: lá cây, vỏ cây rừng để nhuộm, đến kỹ thuật dệt vải với hoa văn tỉ mỉ, phức tạp.
Lễ công nhận nghề dệt thổ cẩm diễn ra tại Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng – Sóc Bom Bo, xã Bom Bo với sự tham dự của quan chức Bộ VHTTDL, lãnh đạo tỉnh, và đại diện cộng đồng M’nông các xã trong khu vực.
Giá trị và ý nghĩa của nghề
- Văn hóa – Tinh thần cộng đồng
Tấm vải thổ cẩm là biểu tượng của sự sáng tạo dân gian và nhận thức về bản sắc dân tộc. Hoa văn đặc trưng phản ánh tín ngưỡng tâm linh, mối liên hệ với thiên nhiên, tổ tiên, và hành trình di cư vào phía Nam sau năm 1975. - Kinh tế – Du lịch cộng đồng
Nghề đan giúp phụ nữ có thu nhập, nâng cao vị thế trong gia đình và xã hội; đồng thời, các sản phẩm thổ cẩm là điểm nhấn trong các tour du lịch cộng đồng trải nghiệm văn hóa tại Bom Bo quảng bá giá trị truyền thống kết hợp phát triển. - Chính sách bảo tồn – Phát triển
Các cơ chế hỗ trợ như ưu đãi vốn, thành lập hợp tác xã, bảo trợ tiếp cận thị trường, giúp nghệ nhân trẻ tiếp nối truyền thống. Mục tiêu là xây dựng mô hình bảo tồn sống cho nhóm dân tộc thiểu số tại Đồng Nai.
Định hướng phát triển bền vững
Tỉnh Đồng Nai hiện có một kho giá trị văn hóa đa sắc tộc đáng tự hào. Nghề dệt thổ cẩm không chỉ là di sản mà còn là cầu nối giữa quá khứ – hiện tại – tương lai. Để phát huy lâu dài cần:
- Tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật, vốn và thị trường cho cộng đồng M’nông.
- Đào tạo lớp nghệ nhân trẻ, đưa nghề vào chương trình giáo dục địa phương.
- Phát triển sản phẩm mang thương hiệu đồng bào – có truy xuất nguồn gốc.
- Kết nối sản phẩm với du lịch trải nghiệm: “tự tay dệt, tự tay mua”, tăng trải nghiệm và giá trị giá bán.
Nghề dệt thổ cẩm của người M’nông giờ đây là niềm tự hào văn hóa sống động của Đồng Nai, vừa hội nhập vừa gìn giữ bản sắc. Trong bức tranh đa sắc của Đông Nam Bộ, thổ cẩm M’nông tỏa ra sắc màu riêng biệt, giản dị mà độc đáo, khéo léo mà chân thành, đang góp phần làm phong phú thêm cụm di sản văn hoá quốc gia ở tỉnh.
